Sneeuw, hond, voet - Claudio Morandini

Een fragiele parel van een novelle

Deze novelle is zoals de definitie het wil kort, maar ook aangrijpend. We maken kennis met een zwervende oude man die wantrouwig is tegenover alles en iedereen en alle andere mensen wil vermijden. Hij wandelt door zijn 'eigen vallei' en raakt tijdens de winter ingesneeuwd samen met een hond die is komen opdagen om hem gezelschap te houden. Ze ruziën over het beschikbare brood en de wijn, omdat hun voorraden maar ook hun woorden uitgeput raken.

Er zitten tragische zowel als grappige, lichte scènes in als de man de hond aan het bedreigen is of tegen hem moppert en zeurt, maar hem toch binnen neemt in zijn armoedige onderkomen als de winter inzet.

De lente brengt een grimmige ontdekking: een mannenvoet steekt uit de smeltende sneeuw. Van wie is het? De greep op de realiteit van de dwalende oude man, die tekenen van dementie begint te vertonen, wankelt en verslechtert.

Adelmo Farandola, zoals de man heet, maakt steeds meer zijn levenslijn los en kruipt onder je huid of bezorgt je kippenvel.

"Honger, Kou en Slaap zaten tegenover hem, gehuld in donkere vodden. Ze hadden normale gzichten, keken vermoeid. Ze waren door hun argumenten heen en zaten elkaar stiekem aan te kijken, duidelijk niet op hun gemakt. 'Willen jullie weg?' lachte Adelmo Farandola in zijn koorts. 'Nee toch, blijf nog even, jullie houden me gezelschap! Niet weggaan, anders word ik kwaad. Zo zit ik nu eenmaal in elkaar!'"

Dit is een bekroonde novelle uit Italië die al in verschillende talen werd vertaald. Erg mooi maar met een ietwat verwarrend einde dat net als bij die Fransman die over de dreiging van besneeuwd gebergte schrijft, Jean-Baptiste Andrea, op de grens tussen leven en dood wordt beleefd. Het land exporteert dus niet alleen haar zonnige 'dolce vita' maar ook dit soort prachtig geschreven boeken.

De vertaling is onopvallend neutraal waardoor ze waarschijnlijk net heel goed geschreven is door Hilda Schraa en Manon Smits. 

Titel: Sneeuw, hond, voet 

Auteur: Claudio Morandini

Vertalers: Hilda Schraa, Manon Smits

Uitgever: Koppernik

Jaar: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Voyeur - Naima Albdiouni

Een originele roman die je even zal bij blijven

De schrijfster van dit boek heeft al meer geschreven dan ik ooit heb gedacht: columns in De Standaard in 2005 onder de titel ‘Te Naima of te laten’, een kort verhaal en de redactie van de bundel Nieuwe Stemmen van Vlaanderen voor de vzw Kif Kif (2006), nog een ander kortverhaal (radioboek) voor een project van cultuurhuis De Buren, en haar debuutroman Voyeur uit 2009. Ze was in een verder verleden redacteur bij een uitgeverij en studeerde af als vertaalster. Ik leerde Naima Al Bdouini kennen als heel toffe collega op mijn eigen werkplek, in een job die ze enkele jaren geleden ook weer inruilde voor een nieuwe uitdaging.

Dus Naima, ik heb na een tip van een andere ex-collega je roman pas dit jaar ter hand genomen en heb er zeker van genoten!

Naima is een Antwerpse met Marokkaanse roots en geeft ons in dit boek een voyeuristisch beeld van de stad Tanger aan de hand van een aantal excentrieke personages die we in korte hoofdstukken één voor één leren kennen. Het is een verhaal met sprongen tussen vele perspectieven en een sterke maar ook harde en brutale plot, wat mij ineens ook een andere kant van deze auteur toont!

Abdullah bijt de spits af, hij is een van de slachtoffers van het mysterieuze Lmart, een Marokkaanse gevangenis die nog veel meer bekend staat als marteloord en die hij per uitzondering overleeft heeft.
“Ik beken. Ik klaag aan. Ik haal alles op en aan wat me op de lever ligt. Dat er niets is wat we kunnen doen hebben jullie ons ingepeperd. Al decennia gebruiken we onze monden om leegte te vullen, hanteren we onze tongen om vunzigheden en achterbakse achterklap te verspreiden, fluisteren we wanneer het van belang is en roepen we het uit wanneer we trivialiteiten te delen hebben. […]”

En zo gaat het maar door, dit is een eerste zin uit een boek die belooft geen mooi beeld van Marokko en de havenstad of het vakantieoord Tanger te geven, gelegen in het noorden aan de Straat van Gibraltar en belangrijk voor de economische boom van het land. De belevenissen die Abdullah meemaakte en die hier aan het woord is, raakt hij niet kwijt. Hij wil wraak nemen en een radicale omwenteling veroorzaken.

Abdullah herkent zijn stad niet meer als hij is teruggekeerd uit zijn martelgevangenis. Tanger heeft snel ingevoerde veranderingen ondergaan als de emancipatie van de vrouw en de democratisering van de maatschappij om zich modern te tonen aan de nieuwe investeerders uit het westen. Die veranderingen en de uitwassen van het moderne consumentisme door de binnenstromende toeristen kunnen heel wat conservatief opgegroeide inwoners zoals Abdullah niet begrijpen en verkroppen. De oudere inwoners uit de nabij gelegen dorpen die naar de stad zijn komen wonen, zijn zelf niet meegenomen in de uitbreidende economische groei. Ze zien de verloedering van de zeden in hun stad met lede ogen aan.

Mohammed El Arbi, Rabhae en Ronny, Achraf, Souhayla, Fettouch, Rachid, Mohammed Said, Hafiz, Rahmani, enz… : de namen van de vele andere personages blijven je om de oren vliegen en je moet goed letten op wie er allemaal de revue passeert. En dan kan je soms nog in de war geraken om eerlijk te zijn. Het ligt niet aan de schrijfstijl die erg rijk is en heel wat mooie beelden oproept. Snel doorlezen is mijn advies om de onderlinge relaties niet tussendoor te vergeten.

De spanningsboog is knap opgebouwd en het keerpunt komt aan als een mokerslag. Een catastrofe doordat misdadige personen een getergd voornamelijk mannelijk deel van de bevolking heeft kunnen radicaliseren, vindt plaats als de laatst aan de macht gekomen Marokkaanse koning in het rijtje, die de aanpassingen in sneltempo heeft ingevoerd, gevierd zou moeten worden. De stad is in chaos, en de schuldigen moeten koste wat het kost gevonden en bestraft worden. Dat dit opnieuw ook onschuldigen tot wanhoop drijft, is daar dan het gevolg van.

Een aangenaam beeld van Marokko krijg je in dit boek niet. Een ander en origineel verhaal, of eigenlijk verschillende verhalen door elkaar geweven dan weer wel. Moeilijke thema’s worden aangepakt en je wordt als lezer ferm wakker geschud. Een boek dus met wel wat effect en een aanrader wat mij betreft.

Titel: Voyeur 

Auteur: Naima Albdiouni

Uitgever: Meulenhoff | Manteau

Jaar: 2009

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

De brandstichter - Egon Hostovský

Een tijdloos, nagelbijtend en sfeervol geschreven misdaadverhaal

Het gouden ei (1984) van Tim Krabbé en De brandstichter (1935) van Egon Hostovský (Tsjechoslowakije, 1908-1973) zijn twee spannende boeken die ik, na lange tijd uit het genre te zijn geweest, na elkaar heb gelezen. Beide verhalen mogen dan veel korter zijn dan de meeste misdaadromans van tegenwoordig, fascinerend en uitstekend geschreven zijn ze alle twee. Een heerlijke opbouw, wisselende standpunten, de steeds stijlvol geschreven scènes, de psychologie en de uitgewerkte personages hebben ze gemeen. De verhalen zijn wel volledig anders.

Dat eerste boekje had ik al langer staan, en n.a.v. de restauratie van de verfilming ervan, Spoorloos, die net is uitgekomen, heb ik het uiteindelijk vastgenomen en bijna in één ruk uitgelezen. Overigens is Spoorloos één van de weinige films waarover ik zal zeggen dat ik die nog beter vond dan het boek. Nog altijd heb ik spijt uit de filmzaal te zijn gegaan vooraleer toenmalig hoofdrolspeler en geweldig acteur Gène Bervoets aan zijn verhalen kon beginnen na de avant-première die ik meemaakte; deze man wat kennende ging het echter gewoon te laat worden.

Stop!

Nu over Egon Hostovský en De Brandstichter, een boek dat de schrijver de Tsjechoslowaakse Staatsprijs voor de Literatuur opleverde. Het schetst dan ook perfect een dorpje uit Oost-Bohemen, de regio waarvan Hostovský zelf stamt.  In Zbecnóv in 1935 runt Josef Simon zijn herberg en café De Zilveren Duif. Josef wordt gerespecteerd door zijn optreden bij het bonte allegaartje van stamgasten, die hem af en toe het leven erg zuur kunnen maken. Hij heeft een vrouw die raadselachtig is en naar haar geboorteplaats terugverlangt en twee opgroeiende kinderen Kamil en Eliška, die ook hun plaats opeisen in het veelstemmige boek.

Als er een paar onverklaarbare branden enkele huizen en neringen in het plattelandsdorpje platleggen, slaat de schrik toe en wordt er heel wat afgeroddeld en beweerd in De Zilveren Duif, waarvan Josef het nogal op zijn heupen krijgt. Vooral drie stamgasten die zich altijd samen zetten om te drinken, worden gevolgd. De argwaan tussen hen zelf én die van de dorpelingen voor dit trio laait hoger en hoger op naarmate de branden driester toeslaan en zelfs op voorhand worden aangekondigd.

Verdachtmakingen zijn legio en het vertrouwen onder de dorpelingen wordt ondermijnd. Iedereen blijft zo veel mogelijk thuis, en ondertussen spelen de emoties en de hormonen van Josef’s kinderen op. Het gezin van Josef wordt niet gespaard, ook enkele familieverhalen komen onderwijl naar boven.  Er worden enkele dorpsverhalen knap doorheen geweven en dit alles op de achtergrond van de broeiende intolerantie tussen de Bohemers, Joden en Duitsers en de zich aankondigende Tweede Wereldoorlog.

Hoewel dit boek bijna 90 jaar geleden geschreven is, kan je zo meeleven met de kleurrijke personages en proef je de steeds meer verstikkende sfeer rondom hen. De spanning wordt knap opgebouwd, zo wil je zelf ook mee zoeken naar de slechterik in het verhaal. Maar is er wel één slechterik, en welke motieven zijn er dan voor de branden? Wie is er met wrok of woede blijven zitten vanwege gebeurtenissen uit het verleden? Ook de nodige kritische humor is hier en daar aanwezig om het geheel mee te kruiden.

Hostovský was een Joodse Bohemer, die vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog is gevlucht naar de VS en daar zijn leven probeerde op te bouwen nadat zijn hele familie is uitgemoord in de concentratiekampen. Tot in de jaren 1950 bleef hij boeken schrijven die ook in verschillende talen werden vertaald.

Met dank voor dit recensieboek aan Zirimiri press en uitgeverij Epo. 

Titel: De brandstichter 

Auteur: Egon Hostovský

Vertaler: Edgar de Bruin

Uitgever: Zirimiri press, Epo

Jaar: 2024

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Ik heb een afgehakte hand voor je meegenomen - teksten en kanttekeningen - Ghayath Almadhoun

Een waardevolle en ongemakkelijke dichtbundel

Oorlogsverslagen in poëtische vorm. Soms liefdespoëzie geschreven in oorlogsmetaforen. Wat oorlog in een mens achterlaat, weet de Zweeds-Syrisch-Palestijnse dichter, en die zijn tijd verdeeld tussen Stockholm en Berlijn, Ghayath Almadhoun, in deze bundel in woorden te vatten. 

Harde beelden. Over zijn dubbelzinnige houding met de Europese koloniserende machten ook. Zijn onbehagen tegenover het koude Zweden. Niet vanzelfsprekend. Wel prachtig, ontroerend en fascinerend.

Hoe veel mensen in de wereld leven er wel niet met zulke zwarte gaten in hun lijf? Eigenlijk is dit poëzie die in deze tijden (in scholen?) gelezen zou moeten worden om zodoende bij meer mensen empathie te kweken voor de vele oorlogsvluchtelingen, meestal van oorlogen die al jarenlang, veel te lang ook, aanslepen.

Dit is een waardevolle én ook ongemakkelijke dichtbundel. Twee andere dichtbundels van Ghayath Almadhoun las ik eerder al, waaronder één die hij samenstelde samen met de Nederlandse dichteres Anne Vegter. Enkele jaren geleden zag en hoorde ik hem bezig tijdens een lezing in bibliotheek Permeke in Antwerpen. Almadhoun raakt zijn lezers, en laat me ademloos en met een zwart gat in mijn borstkas achter. Hij wil mensen choqueren over wat hij als Palestijnse vluchteling in Syrië en dan in Zweden heeft gevoeld en meegemaakt. Deze dichter vindt de woorden om de beelden in zijn hoofd over te brengen op een wonderlijke en ontroerende wijze en heeft sinds die avond altijd mijn fascinatie weggedragen. 

Titel: Ik heb een afgehakte hand voor je meegenomen - teksten en kanttekeningen 

Auteur: Ghayath Almadhoun

Vertaler: Djûke Poppinga

Uitgever: Jurgen Maas

Jaar: 2024

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.