Eindejaarslijstjes 2022

Ik ben er weer in geslaagd om een aantal titels in lijstjes te zetten die ik van harte kan aanbevelen. Ik heb 24 titels in vier categorieën onderverdeeld, titels op alfabetische volgorde:

ROMANS die zijn blijven hangen

• A ghost in the throat - Doireann Ní Ghríofa
• Aleksandra - Lisa Weeda
• De draaischijf - Tom Lanoye
• De gelijktijdigheid der dingen - Frouke Arns
• Kwetsbaar - Tatiana de Rosnay
• Tijl - Daniel Kehlmann
• Verzamelde werken - Lisa Sandgren

BEELD- EN AUDIOBOEKEN met een plus

• Morris. De jongen die de hond vond - Bart Moeyaert en Sebastiaan Van Doninck
• nIets - Gaea Schoeters en Gerda Dendooven

KORT is sterk en scherp (novellen, kortverhalen)

• De goede zoon - Rob van Essen
• Dit soort kleinigheden (Small things like these) - Claire Keegan
• Jij bent mijn vingers - Nele Baplu
• Mothering Sunday (Moeders' zondag) - Graham Swift
• Op jouw bruiloft (The member of the wedding) - Carson McCullers
• Vaders die rouwen - Carmien Michels

POEZIE is geweldig en cool 

• Call us what we carry - Amanda Gorman
• Doe het toch maar - Babs Gons
• Geef me nu eindelijk wat ik al had - Herman de Coninck
• Komijnsplitsers - Marieke Lucas Rijneveld
• Libretto - Peter Holvoet-Hanssen
• Tussentaal - Esohe Weyden

NON FICTIE en een KALENDER van betekenis

• Between the world and me - Ta-Nehisi Coates
• Het warmtefort - Marieke Lucas Rijneveld
• Gutmensch Scheurkalender - Gemaakt door Linda Polman, Saskia Kunst en Saskia Pfaeltzer, uitgeverij Jurgen Maas

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in oktober en november 2022

Kort literair

Jij bent mijn vingers - Nele Baplu

Lees mijn bespreking hier.

Brandingen - Paul Verrept

Een novelle over de on(be)grijpbaarheid van de liefde.

Knap klein verhaal, mooie taal.
Gestileerde, staccato zinnen.
Iets te weinig narratief.

Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van De Bronzen Uil 2022 

Romans 

Honingeter - Tülin Erkan

Lees mijn bespreking hier. 

Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van De Bronzen Uil 2022 

Aleksandra - Lisa Weeda

Lees mijn bespreking hier. Read my review here.
Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van de Bronzen Uil 2022.

821 mensen die er ook toe doen - Anna van der Kruis

Knap geschreven korte verhalen met een ingenieuze rode draad maar te moeilijk om door meegesleept te worden. Snel vergeten vanwege de veelvoud aan perspectieven jammer genoeg, en moeilijk om door te lezen.

Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van De Bronzen Uil 2022 

De gelijktijdigheid der dingen - Frouke Arns

Rakend en relevant, twee vluchtelingenverhalen ingenieus in elkaar verweven, vergelijkingspunten zoekend. Inlevend. Ik werd als lezer volledig in het verhaal meegezogen, zowel de herkenbare elementen uit het nieuws over Syrië in 2013 -  2014, als het verhaal van Helena, die als interne ontheemde (“Heimatvertriebene”) naar het land van de bezetter moest vluchten ten tijde van W.O. II en verschillende keren werd uitgespuwd, en daarna door haar liefde te volgen in Noorwegen belandde. Later een groot verlies als trauma. Het vluchten via de ‘Arctische route’ dat minder bekend maar niet zonder minder gevaar is voor Nizar, de Syrische vluchteling. Een groots verhaal, uitgesponnen over iets meer dan 200 blz. over verschillende werelden. 

Toch gaat het maar over 1 dag waarin twee mensenlevens elkaar ontmoeten. Elk met een andere achtergrond, die in elkaar iets herkennen. Het verhaal dekt verschillende thema’s tegelijkertijd: spijt, weemoed, herinneringen, rouw, enz. Vlot te lezen, niet te complexe maar veelzeggende taal. Maar heel goed over nagedacht! Heel hard de moeite waard. 

Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van De Bronzen Uil 2022 

Kwetsbaar (Moka) - Tatiana de Rosnay

Lees mijn bespreking hier. Lisez mon critique ici. 

Diepdiepblauw - Nikki Dekker

Knap geconstrueerde roman en mooie taal over moeilijke relaties, een verlangen naar een persoon die al iemand anders heeft, wisselende liefdes, coming of age en het lesbisch zijn, en hoe dit in de buitenwereld gepercipieerd wordt. Soms prachtige zinnen maar de verschillende sprongen en het persoonlijke verhaal maken het voor mij moeilijk om door te lezen. Het is wel een vernieuwend boek. 

Gelezen voor de Lezersjury Antwerpen Leest van De Bronzen Uil 2022 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Kwetsbaar (Moka) - Tatiana de Rosnay

Pour le français, voir en dessous

Over het schuldgevoel van een moeder

Tatiana de Rosnay is een Frans – Engelse schrijfster en schrijft haar werk beurtelings in het Engels en het Frans. Voor de vertalingen tussen beide talen doet ze beroep op vertalers van buitenaf. Ze is ondertussen al aan haar twaalfde boek toe, maar ik las onlangs haar roman Kwetsbaar of de in het Frans geschreven titel Moka uit 2007. In 2016 werd dit boek verfilmd door Frédéric Mermoud.

In Kwetsbaar maken we kennis met Justine, een Franse freelance vertaalster die getrouwd is met de Engelse architect Andrew. Ze krijgen het slechte nieuws dat hun 13-jarige zoon Malcolm geschept werd met een auto en in coma is beland. Hun leven is van het ene op het andere moment ingestort. In het boek is het enkel het perspectief van de ik-persoon, Justine, die aan bod komt. Hoe de andere personages zich gedragen en reageren, lees je enkel door haar ogen, wat dus een onvolledig verhaal is. Er blijven zo ook dingen in het ongewisse. Justine draagt als moeder een groot schuldgevoel met zich mee en laat zich daardoor leiden. 

Terwijl Andrew lijkt te berusten bij het politieonderzoek dat is van start gegaan, start Justine haar eigen zoektocht naar de dader en naar hoe en waarom het ongeval is kunnen gebeuren. Beide partners groeien uit elkaar en kunnen nog maar moeilijk met elkaar communiceren. Verdriet, onbegrip, frustratie en wrok zijn door het boek heen geweven. Daarnaast worden de Franse en de Engelse cultuur tegenover elkaar gezet, de Franse heftigheid tegenover de Britse gereserveerdheid. Ook de families van beide partners worden beschreven. 

Justine is nogal een eigenwijs karakter en heeft snel haar (voor)oordelen klaar over de personen die ze tegenkomt en die ze maar moeilijk kan veranderen. Als ze mensen leert kennen, heeft ze daar snel een negatief gevoel bij dat ze later dan soms moet bijstellen. De Justine die je als lezer leert kennen, komt eigenlijk niet zo sympathiek over in haar verdriet over haar zoon. Maar welke ouder zou daarom malen natuurlijk?  Ze kan in deze periode moeilijk over zichzelf reflecteren, maar wel over de anderen om haar heen. Justine heeft soms behoefte aan routine door haar werk terug aan te vatten enerzijds en actie door te gaan zoeken naar de daders anderzijds. Er zit een literaire spanning in deze zoektocht, maar deze slaat niet om naar een op hol geslagen misdaadverhaal.   

De ontreddering waarin het gezin zich bevindt, is enorm goed neergezet en lijdt tot verdriet en moeilijk verteerbare scènes. Nergens schuilt er meligheid doorheen die droefenis. Misschien is het einde van het boek enigszins nogal toevallig bijeengezocht, toch blijft dat ook open en biedt dit geen volledige oplossing voor de personages, ook al biedt het een einde aan de zoektocht van Justine, dat dan weer wel. De frustratie van het langdurige proces komt naar voor in het traag op gang komen van de verhaallijn. Ook zou je er zwaarmoedig van kunnen worden, maar is dat toch niet helemaal het geval. Of wat er allemaal kan gebeuren in het rouwproces na een verkeersongeval. 

Tatiana de Rosnay heeft met Moka een sterk boek geschreven dat naar het schijnt in het Frans nog beter is omdat daarin de culturele verschillen en de verschillende associaties nog beter uit de verf zouden komen. Haar bestseller Sarah’s Key (Haar naam was Sarah) schreef ze oorspronkelijk in het Engels, dat zich nochtans in Parijs afspeelt. Goed om weten als ik dit boek ook ooit ter hand wil nemen. 

***

Le sentiment d’être coupable d’une mère

Tatiana de Rosnay est une écrivaine franco-anglaise et rédige ses ouvrages alternativement en anglais et en français. Pour les traductions entre les deux langues, elle fait appel à des traducteurs extérieurs. Elle en est à son douzième livre, mais j'ai récemment lu son roman de 2007, Moka, en néerlandais, « Kwetsbaar ». En 2016, ce livre a été filmé par Frédéric Mermoud. 

Dans ce livre, nous faisons la connaissance de Justine, une traductrice indépendante française mariée à Andrew, un architecte anglais. Ils apprennent la mauvaise nouvelle que Malcolm, leur fils de 13 ans, a été renversé par une voiture et est tombé dans le coma. Leur vie s'est bouleversée du jour au lendemain. Dans le livre, c'est uniquement le point de vue de la première personne, Justine, qui est abordé. La façon dont les autres personnages se comportent et réagissent, est seulement décrite à travers les yeux de Justine, ce qui rend l'histoire incomplète. Cela laisse également des choses en suspens. Justine, en tant que mère, porte beaucoup de culpabilité et se laisse guider par ce sentiment là. 

Alors qu'Andrew se semble résigner à l'enquête de police qui a commencée, Justine commence sa propre recherche du coupable et de comment et pourquoi l'accident a pu se produire. Les deux partenaires s'éloignent et ont du mal à communiquer entre eux. La tristesse, l'incompréhension, la frustration et le ressentiment sont tissés tout au long du livre. En outre, les cultures française et anglaise sont contrastées, la férocité française contre la réserve britannique. Les familles des deux partenaires sont également décrites. 

Justine est un personnage assez têtu et a rapidement des (pré)jugements sur les personnes qu'elle rencontre, qu'elle a du mal à changer. Lorsqu'elle apprend à connaître les gens, elle a rapidement des sentiments négatifs à leur égard qu'elle doit parfois corriger par la suite. Justine n’a pas l’air vraiment sympathique lorsqu’elle a du chagrin pour son fils. Mais bien sûr, quel parent se foutrait de cela ?  Elle a du mal à réfléchir sur elle-même pendant cette période, mais elle peut réfléchir sur les personnes qui l'entourent. Justine ressent parfois le besoin de routine en reprenant son travail d'une part et d'action en partant à la recherche des coupables d'autre part. Il y a une tension littéraire dans cette recherche, mais cette tension ne se transforme pas en une histoire de crime fulgurante.  

Le bouleversement dans lequel se trouve la famille est très bien décrit et mène à des chagrins et des scènes difficiles à digérer. Nulle part ne se cache de fausses émotions derrière cette tristesse. La fin du livre est peut-être un peu plus fortuite, mais ça aussi reste ouverte et n'offre pas une résolution complète pour les personnages, même si elle offre une fin à la quête de Justine. La frustration liée à la longueur du processus apparaît dans le lent démarrage de l'intrigue. L’histoire pourrait également causer la morosité, mais ce n'est pas tout à fait le cas. Il s’agit de tout ce qui peut se passer dans le processus de deuil après un accident de la route. 

Tatiana de Rosnay a écrit un très beau livre avec Moka, que je viens de lire en néerlandais. Elle a initialement écrit son best-seller Sarah's Key (Elle s'appelait Sarah) en anglais, qui se déroule néanmoins à Paris. A mémoriser si je veux un jour lire ce livre dans sa langue originale. 

Titel: Kwetsbaar/Moka
Auteur: Tatiana de Rosnay

Vertaler: Nini Wielink
Uitgevers: Editions Libra Diffusio (2007), Artemis (2010)

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in augustus en september 2022

Detective

Kat en muis - Ian Rankin: Begin augustus las ik een misdaadverhaal van de bekende Schotse misdaadauteur Ian Rankin, nl het eerste boek in de serie over zijn bekende inspecteur John Rebus. Het speelde zich af in Edinburgh, waardoor het leuke lectuur was naar aanloop van en tijdens mijn city- en vooral comedytrip naar die stad (voor het Edinburgh Fringe Festival). 

Literatuur voor 8plus 

(N)IETS - Gaea Schoeters, Gerda Dendooven, audioboek met Annelies van Parys en Goeyvaerts String Trio: Een muzikaal en geïllustreerd filosofisch verhaal voor kinderen tussen 8 en 99 jaar oud. Ik schreef er hier iets over. 

Morris, de jongen die de hond vond - Bart Moeyaert, Sebastiaan Van Doninck: Ik heb natuurlijk weer enorm genoten van deze laatste nieuwe parel van Bart Moeyaert. Dit is een ontroerend verhaal, en zoals steeds geweldig mooi geschreven. Over vriendschap, een familie waarop je kan rekenen, dapperheid om te trotseren van wie en wat je schrik hebt, en de liefde en warmte rondom je en wat er gebeurt als je die moet missen. Met prachtig geschreven volzinnen maar zoals steeds ook geen woord te veel. De tekst van Bart z'n hand werd gecombineerd met de fantastische tekeningen van wederom een begenadigd illustrator, Sebastiaan Van Doninck. 

Romans (Engels gelezen) 

A ghost in the throat - Doireann Ni Ghríofa: A poetic and unusual encounter of autofiction and essay with excerpts of poetry. Lees hier mijn Engelse recensie. 

Mothering Sunday - Graham Swift: Een intelligente, boeiende, sensuele en ontroerende korte roman die verschillende prijzen kreeg. Gelezen in het Engels en met mijn lokale leesclub. 

Poëzie

Sonnetten 2020 - Ilja Leonard Pfeijffer: Hoewel ik niet echt aangetrokken ben door de romans van deze nochtans veelgeprezen en beroemde auteur, vind ik de sonnetten die hij schreef voor het Nederlandse NRC zeker de moeite waard. Spits, inzichten aanreikend, en een prachtig taalgebruik sowieso. 

Libretto - Peter Holvoet-Hanssen: Deze bundel is gewoon té zot goed. Dit moet je gewoon lezen eigenlijk en meemaken als deze dichter-troubadour ooit in je buurt komt optreden. Stijg mee met Peter Holvoet-Hanssen tot hoog in de wolken om dan weer zachtjes neer te dalen. Peter is altijd origineel en blijft je verrassen met zijn dichters- en 'speel'geluk. 

Dezelfde avond van de voorstelling van deze bundel schreef ik nog dit neer: 

"Avondlijke review! Waar te beginnen? Wat een avond! Dichter-performer, ook komiek en troubadour, Peter Holvoet-Hanssen, was uitverkocht in 'zaal' restaurant Amor van De Roma en blies me weer omver met zijn voorstelling samen met de jonge en steengoede muzikant, accordeonist Sebastian Enriquez. Hij begon zachtjes, door ons in een verduisterde trein wakker te maken op een rustige treinreis (en dat kwam nogal goed uit voor mij), om ons daarna hoog in de wolken te brengen en met hem op reis te gaan. Hij deed me super veel lachen, míj (!) mee zingen (wel zachtjes maar toch), ontroeren, verrassen, en wat nog allemaal. Hij voer aan in Oostende, ging naar de bergen en deed het sneeuwen met een sneeuwkanon die de sneeuw buiten een daarvoor voorziene vuilzak liet belanden. Omdat hij eigenlijk de mensen van De Roma had beloofd dat ding toch niet te laten afgaan...  😂 Op het einde bij de handtekeningen van de stapel nieuwe gedichtenbundels nog een super cadeau van hem meegekregen dat écht niet had gehoeven. 😍 Geweldig chaotisch en hilarisch ook om te merken hoe een dichter ook zo van zijn script kan afwijken. De begeleidende accordeonist ving dat uitstekend op trouwens. Ik had een geweldige avond die me een boost gaf fysiek én mentaal dat geen enkel pilletje vermag! Peter geeft meer dan de gedichten uit zijn bundel op zijn voorstellingen, je moet hem live meemaken om te weten dat het dubbel of nog zo veel meer genieten wordt!"

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Aleksandra - Lisa Weeda

In English below

Een confronterend en mooi gecomponeerd verhaal

Lisa Weeda, een Nederlands-Oekraïense schrijfster, bracht haar debuutroman uit in oktober 2021, dus net voordat de grootschalige Russische aanvalsoorlog in Oekraïne uitbrak in februari 2022. In dit boek “Aleksandra” vertelt zij het verhaal van haar grootmoeder met die naam en haar familie. Het gaat ook over de verschillende oorlogen die Oekraïne, een uitgestrekt land tussen het oosten en het westen en een echte graanschuur, in de 20ste en de 21ste eeuw getroffen hebben. Van de twee wereldoorlogen, de Sovjetoverheersing nadien, tot de Russische annexatie van het Krimeiland en de oorlog in Oost-Oekraïne in 2014.

De familie van de auteur komt uit het dan bezette deel, haar grootmoeder is er geboren en stamt af van de Kozakken uit het gebied die ooit in een ver verleden een aparte staat hadden en die bekend stonden voor hun onafhankelijkheid en onverschrokkenheid, en hun militaire vaardigheden, vooral hun rijkunsten. Haar grootmoeder heeft haar gevraagd naar de Donbass te reizen om haar oom Kolja te zoeken die is vermoord tijdens de oorlog in 2014.

Weeda schreef een uitzonderlijk rijk boek met heel wat literaire elementen in. Een rauwe geschiedenis van het land Oekraïne wordt afgewisseld met magische realistische elementen zoals familieleden die veranderen in herten met gouden pijlen en terug. Daarnaast is er het tijdreizen. Bij het teruggaan in de tijd ontmoet Lisa haar overgrootvader Nikolaj in het Paleis van de Verloren Don Kozak, een plaats waar al haar dode familieleden zich op een of ander moment ophielden, en die haar helpt de sporen van haar oom te volgen. Maar eerst leert ze het verhaal van een aantal andere familieleden doorheen de tijd kennen. Haar grootmoeder werd als jong meisje van haar dorp naar Duitsland gedeporteerd om daar tijdens de Tweede Wereldoorlog als arbeidster in de oorlogsindustrie aan de slag te gaan. In de oorlog om Oost-Oekraïne komt de familie aan beide kanten van de oorlog tegenover elkaar te staan. De Don Kozakken-tradities worden ruim aangehaald.

In het boek wordt er vaak van tijdsbestek en van perspectief gewisseld, zodat het niet gemakkelijk te lezen is. Toch krijgt de lezer veel terug van dit mooi gecomponeerd en knap geschreven verhaal. Het boek is echt actueel en leert je het land Oekraïne en zijn rijke geschiedenis beter kennen, zowel van de laatste jaren als over het nazi- en het Sovjetregime. En bovenal bevat het veel waarheid en is het erg confronterend voor de lezer die in vrijheid in een stabiel en democratisch land woont.

Citaten:

“We hoopten dat het antwoord deze keer anders zou zijn. Op deze grond is al te veel verloren gegaan om niets.”

'We kunnen niets,' zegt een van onze oudsten. 'Wij zijn maar voorouders. Wij voelen de grond nog wel onder onze hoeven, maar kunnen er niet meer op lopen.'

 

A confrontational and beautifully composed story

Lisa Weeda, a Dutch-Ukrainian writer, released her debut novel in October 2021, just before the full-scale Russian war of aggression broke out in Ukraine in February 2022. In this book entitled “Aleksandra”, she tells the story of her grandmother with that name, and her family, covering the various wars that hit Ukraine, a vast country between east and west and a veritable granary, in the 20th and the 21st century. From the two world wars, the Soviet regime afterwards, to the Russian annexation of the Crimean island and the war in eastern Ukraine in 2014.

The author's family is from the then occupied part, her grandmother having been born there and descended from the Cossacks of the area who once in the distant past had a separate state and were known for their independence and fearlessness, and their military skills, especially their riding skills. Her grandmother has asked her to travel to the Donbass to search for her uncle Kolja, who was killed during the 2014 war.

Weeda wrote an exceptionally rich book with a lot of literary elements in it. A raw history of Ukraine is interspersed with magical realist elements such as family members turning into deer with golden arrows and back. Then, there is also time travelling. In going back in time, Lisa meets her great-grandfather Nikolay at the Palace of the Lost Don Cossack, a place where all her dead relatives used to hang out at one point or another, helping her follow her uncle’s tracks. But first she learns the story of several other relatives through time. Her grandmother was deported from her village to Germany as a young girl to work as a labourer in the war industry during World War II. In the war for eastern Ukraine, the family comes face to face on both sides of the war. Don Cossack traditions are widely cited.

The book switches in time and from one POV to another frequently, so it is not an easy read. Yet the reader gets a lot back from this beautifully composed and cleverly written story. The book is really topical and gets you acquainted with Ukraine and its rich history, both of recent years and about the Nazi and Soviet regimes. And above all, it contains a lot of truth and is very confronting for the reader living in a stable and democratic country, with a lot of freedoms.

Quotes (free translation in English):

"We hoped the answer would be different this time. Too much has already been lost on this ground for nothing."

'We can't do anything,' says one of our elders. 'We are only ancestors. We can still feel the ground under our hooves, but we can no longer walk on it.'

Titel: Aleksandra
Auteur: Lisa Weeda 

Uitgever: De Bezige Bij

Jaar uitgave: 2021

Genomineerd voor de Bronzen Uil 2022 en de Libris Literatuurprijs 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Honingeter – Tülin Erkan

Slim gecomponeerde en verstilde poëtische debuutroman

In Honingeter, de debuutroman van Tülin Erkan (1988), die opgroeide in Oostende, volgen we de dwalende wegen van drie personages waarvan Sibel, een afgehaakte studente diergeneeskunde, de hoofdrol speelt en rond wie de twee anderen letterlijk ronddraaien.

Een motto van Jacques Brel trekt de aandacht en geeft al aan waarover het boek vooral zal gaan: hoe moeilijk het is om afscheid te nemen. ‘Ne me quitte pas’ en andere songs van deze grote Belg op de achtergrond van dit boek om de nostalgische sfeer te voltooien.

Sibel dwaalt rond op de luchthaven van Istanbul en zoekt er haar taal omdat zij haar woorden ‘heeft ingeslikt en ze niet meer op haar tong wonen’. Haar Turks is ze niet voldoende machtig en het Vlaamse Nederlands is uit haar gezogen. Ze wordt letterlijk in de gaten gehouden door de oudere bewaker Ömer vanachter zijn scherm waarop hij de beelden van alle camera’s op te zien krijgt. Hij bewaakt haar als een vader, en probeert erachter te komen wat haar tegenhoudt om te vertrekken. Hij zelf gaat ook niet meer naar huis, evenals een gepensioneerde beveiligingshond die eens zijn rechterhand was en nu in een ruimte naast hem haar nest heeft gemaakt. En dan is er nog een dwalende man, Wernicke, een piloot in ruste die ziek doorheen het luchthavengebouw wandelt maar nog steeds zijn uniform draagt. Sibel en Wernicke, een büyücü of een magiër, worden als magneten naar elkaar toegetrokken.

Erkan springt tussen de perspectieven van Ömer en Sibel wat ze aangeeft in de titels van de verschillende hoofdstukken. De roman is slim gecomponeerd en in een verstilde en poëtische stijl geschreven. Zo wordt de lezer uitgenodigd om traag te lezen en de vele

details voldoende in zich op te nemen. Ömer wordt genoemd naar de honingeter, een zangvogel waarvan sommige ondersoorten met uitsterven bedreigd worden omdat ze hun eigen zang niet meer kennen. De lezer wordt geraakt door de zoektocht naar een moedertaal en een vaderland. Alle vier de personages, inclusief de hond, moeten op een of andere manier afscheid nemen maar slagen daar maar niet in en moeten elkaar dwingen om te springen.

Zelf groeide Erkan op bij een Franstalige moeder en een Engelstalige grootmoeder. Erkan beschrijft met beelden hoe Sibel verdeeld raakt tussen Belgïe en Turkije, zoals met de Leonidaspralines en het bepoederde Turks fruit maar ook de vergelijking van het schilderij van de Toren van Babel door Brueghel en de rots van Uçhisar. Haar vakantieherinneringen aan Turkije worden verweven met die aan haar moeder en grootmoeder in Vlaanderen. Deze debuutroman is nostalgisch en filosofisch gelaagd en is zeker de moeite voor literaire fijnproevers.

Debuut genomineerd voor de shortlist van de Bronzen Uil

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Jij bent mijn vingers - Nele Baplu

Onbeantwoorde verlangens in suggestieve en poëtische taal

Nele Baplu schreef opnieuw een mooie literaire novelle die me enorm raakte. Het verhaal gaat over Ruth, een celliste, die is gaan samenwonen met haar vriend Lander. Lander moet concurreren met haar muziek en haar docente Hannah, die enorm belangrijk is voor haar, wat het niet gemakkelijk maakt voor hem.

Hannah drijft Ruth tot het uiterste en tot het onder de ogen komen van haar verleden. Zo maakt ze van Ruth een nog betere celliste.
Naarmate de tijd vordert, wordt het verhaal herhaald in de volgende generatie.

De titel is uiterst goed gekozen, en de novelle raakt voluit gevoelige snaren. Nele schrijft poëtisch en suggestief, en laat ook stiltes spreken. Het verhaal gaat over onbeantwoorde verlangens en maakt me nieuwsgierig tot het einde. Hoe kan je in zo'n mooie taal schrijven?
Hoe meer ik lees, hoe meer ik me soms afvraag hoe auteurs hun woorden bij elkaar brengen en ervan overtuigd blijven, want bij mij knaagt de twijfel soms harder en harder als ik iets probeer op te schrijven.

Ik las dit korte verhaal op m'n smartphone omdat ik het zo dichtbij had, maar het daardoor misschien toch iets van z'n magie verloor. Een e-reader is op dat vlak toch nog aangenamer.

Titel: Jij bent mijn vingers
Auteur: Nele Baplu

Uitgever: Eigen beheer

Jaar uitgave: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

A ghost in the throat - Doireann Ní Ghríofa

A poetic and unusual encounter of autofiction and essay with excerpts of poetry

Doireann Ní Ghríofa (1981) is an acclaimed Irish bilingual poet who has already written several poet collections in both Irish (Gaeilge) and English. She debuted in prose with A ghost in the throat, published in 2020 with Tramp Press, which was praised highly in Ireland and internationally, and has won several prizes of which the An Post Irish Book of the Year award. 

In this poetic and unusual encounter of autofiction and essay with excerpts of poetry, a young mother and writer, Ní Ghríofa herself, has narrowly avoided a tragedy at the birth of her fourth child. Taken up by her many to do lists, she struggles with her repetitive daily routine. But then she re-discovers an epic Irish poem which she fell in love with during her schoolyears: the Lament for Art O’Leary or the Caoineadh Airt Uí Laoghaire and written by the 18^th century Irish noblewoman and poet, Eibhlín Dubh Ní Chonaill, in which Eibhlín, also known as Nelly, mourns her husband, who she discovered in his own blood, murdered, from which she drank herself a few handfuls.

The story-telling young mother and writer is taken back to the past and gets obsessed by tracking down the life of Eibhlín Dubh, and doing a better job than all other literary investigators who tried this before her. She turns all archives around to find buried information and visits the places she knows where Eibhlín would have lived. She also re-translates the epic and orally inherited poem from folkloric origin in English as she wasn’t satisfied either with the English translations she had to deal with. She recognizes herself in this poet, and sees the parallels with her own life.

“This is a female text, which is also a caoineadh: a dirge and a drudge-song, an anthem of praise, a chant and a keen, a lament and an echo, a chorus and a hymn. Join in.”

All chapters besides the prologue start with a sentence from the Irish poem, both in Irish and English, and the entirety of the 5 parts and 36 verses is included at the end. It is an interesting asset although Irish is completely unrecognizable both in writing and in sound for most of us. The prologue sets the scene in which the book is written. The further chapters are very rhythmical and poetic, whether it’s about her routinely day-to day-life as about her investigation subject. Nevertheless, it takes a while to get accustomed to the story and the very calm speed of it. It is not as captivating from the beginning onwards.

The biggest part of the story is a beautifully written inner dialogue how the writer combines her house-work and chores with her research and writing. She writes her chores down on to do lists, which she deletes one after the other and tries to stick to them in an obsessive and kind of frustrating way. “If each day is a cluttered page, then I spend my hours scrubbing its letters. In this, my work is a deletion of a presence.”

At the same time, she tries to assemble a life from the fragments she finds about Eibhlín Dubh, which aren’t nearly enough as certainly in those times, female writers were not important enough to write about. It is a bit of a mystery that lingers on quietly, not as exciting as a detective story, but in fact with a slight touch of it.

As a poet herself, Ní Ghríofa shares her views on her 18^th century counterpart and her work, and finds the right words for it, like I couldn’t myself:  "My favourite element hovers beyond the text, in the untranslatable pale space between stanzas, where I sense a female breath lingering on the stairs, still present, somehow, long after the body has hurried onwards to breathe elsewhere.”

The lives of both women are intertwined. Present and past are connected, Ní Ghríofa has flashbacks to her own youth, as well as day dreams about Eibhlín Dubh’s life, in which she tries to fill in a personal life based on historical facts. The mixture of history and personal life works wonderfully well.

In a passionate and honest way, Ní Ghríofa brings out a female voice and praises the role of women in history who have got forgotten as well as the joy and the sense of fulfilment that motherhood can give. This versus the urge for intellectual challenges and the self-esteem which can suffer at the same time. Her investigation into one of Irelands’ most important female poets makes her find herself again. 

Titel: A ghost in the throat
Auteur: Doireann Ní Ghríofa

Vertaler: Caroline Meijer 

Uitgevers: Tramp Press (2020), Van Oorschot (2021)

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

(N)IETS - Gaea Schoeters, Gerda Dendooven

Suggestief en diepzinnig prenten- en audioboek

Doordrongen worden van een zinderende, meeslepende en ethische vragen stellende spannende roman met een plot om u tegen te zeggen. En een tijd later je laten nadenken met een muzikaal en geïllustreerd filosofisch verhaal voor kinderen tussen 8 en 99 jaar oud door dezelfde auteur: Gaea Schoeters (auteur, journalist, librettist en scenarist) slaagt in deze opzet. Eerst met het spannende TROFEE, dat zeer goede recensies kreeg. Samen met illustratrice Gerda Dendooven enerzijds en componiste Annelies van Parys en het Goeyvaerts String Trio anderzijds bracht ze in 2021 ook het prenten- en audioboek (N)IETS uit bij De Eenhoorn. Het is goed om het kind in jezelf te blijven ontdekken om van al dit moois te kunnen genieten, ook al gebeurt dit per uitzondering.

Gaea Schoeters kwam met de tekst, een dialoog tussen een hond en een kat over het verschil tussen iets en niets. Het is een heus filosofisch woordenspel dat zich tussen die twee ontspint en waarover zich dan verschillende gedachten kunnen ontvouwen.

“Vertel eens iets? vraagt de hond.
Er komt niets, zegt de kat.
Echt niets.
Er valt een stilte. Ze valt zoals alleen stiltes kunnen vallen. Zonder geluid.
Maar dan komen de eerste gedachten. Samen gaan ze op zoek naar niets.”

De hond is een voorstander van aan niets te denken. Maar de kat lukt daar niet in. De hond probeert het wel, maar slaagt er toch ook niet helemaal in ook al wil hij dat niet helemaal toegeven. Samen beginnen ze een denkexperiment dat samen met kinderen zeer goed uitgevoerd zou kunnen worden. Hun dialogen zijn en klinken vlotjes en gemakkelijk te volgen. Schoeters sprak zelf het audioboek op muziek in dat via de scancode vooraan in het boek te vinden is.

Die moderne muziek is gemaakt door componiste Annelies van Parys en het Goeyvaerts String Trio. Die klinkt wat schurend en overweldigend, maar overtuigend genoeg als soundscape bij het boek, inclusief de stiltes die vallen als de viool, altviool en cello zwijgen om wat lucht te geven tussendoor.

De kat en de hond kregen van Gerda Dendooven veelzeggende gezichtsexpressies mee. Het is niet moeilijk om hun gevoelens af te lezen. De kleurplaten en de stijl zijn gewild van kunstenaar Mark Rothko geleend, die bij naam genoemd wordt in het prentenboek. Haar tekeningen zijn echter niet abstract, maar levendig en speels. De dieren gaan samen op pad, spelen, jagen of rusten samen.

Zowel met kinderen als voor jezelf kan je aan de slag met thema’s die aan bod komen als leren denken aan (n)iets, of je (n)iets kan verwachten dan wel beter opwachten, of je achterom dan wel vooruit moet kijken, wat angst met je doet, of je al dan niet houvast nodig hebt, kortom hoe je in het leven kan staan. Het positieve en het negatieve, yin en yang. En hoe deze elkaar aanvullen. Zoals een hond en een kat. Of een kat en een hond. En met het artistieke kan je ook aan de slag, vanwege Mark Rothko dus, hoe deze grote schilderijen creëerde met kleurvlakken, alsof je er doorheen kon lopen. Wat die kat en die hond samen ook doen. Teken- en taalles ineen dus. Of gewoon een mooi suggestief en diepzinnig prenten- en audioboek voor in je boekenkast. Dat vooral. 

Titel: (N)IETS
Auteur: Gaea Schoeters, 

Illustrator: Gerda Dendooven 

Muziek: Annelies van Parys, Goeyvaerts String Trio 

Uitgever: De Eenhoorn

Jaar uitgave: 2021

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in juli 2022

Romans

 

Kerozine - Adeline Dieudonné: Uiteindelijk toch een licht teleurstellende mozaïekroman. Lees mijn recensie.

The funny thing about Norman Foreman - Julietta Henderson (Engels gelezen)

Dit boek is een fijne feelgoodroman met meerwaarde als je binnenkort plant om het Edinburgh Fringe festival te bezoeken. Ik las dit boek in het Engels, maar het is ook vertaald naar het Nederlands als 'De goede grap van Norman Foreman'. 

De twaalfjarige Norman leeft samen met zijn moeder Sadie. Wie Normans vader is weet niemand, zelfs Sadie niet. Norman heeft een heel goede vriend, Jax. Zij zijn beiden enorme fans van standup comedians, kennen complete acts uit hun hoofd maar bedenken ook hun eigen grappen. Het is dan ook niet vreemd dat ze een vijfjarenplan hebben opgesteld om hun grote doel te bereiken: optreden op het beroemde Fringe festival in het Schotse Edinburgh. Maar dan overlijdt Jax heel plotseling, Norman in totale reddeloosheid achterlatend. Maar hij herpakt zich en bedenkt een nieuw plan: Dít jaar nog optreden op het Fringe Festival, onderweg zijn vader zoeken en voor zijn moeder zorgen. Hij krijgt hierbij hulp van zijn moeder Sadie en haar collega en vriend Leonard, die bereid is hen in zijn oldtimer naar Edinburgh te rijden. Het festival is al over vijf weken dus er is werk aan de winkel voor ze in een behoorlijk heftige roadtrip naar Schotland terechtkomen. (met dank aan Evelien W voor deze beschrijving)

Ik vond deze roman wat melodramatisch met wat overdreven toevalligheden maar toch ook ontroerend en meeslepend geschreven. Er is veel plaats voor het rouwproces dat zowel Norman als zijn moeder door moeten, maar wat wordt gecombineerd met veel humor waardoor dit draaglijker wordt. De schrijfstijl geeft bovendien geloofwaardig het alledaagse taalgebruik weer van de verschillende personages. Daardoor heb ik dit met plezier gelezen, ook door de vele referenties naar Britse comedians waarvan ik er een aantal herkende (en anderen dan weer niet). Het boek werd vertaald naar het Nederlands door Anna Livestro. 

Verhalenbundel

Vaders die rouwen - Carmien Michels: Zes verhalen over zware thematieken in diverse vormen. Prachtige metaforen en knappe compositie. Lees mijn recensie. 

Poëzie

Brood en liefde / De pain et d'amour - Mustafa Kör (tweetalige bundel): De dichter Mustafa Kör heeft een bloemlezing geschreven en samengesteld om langzaam van te genieten. De gedichten zijn soms persoonlijk en in een barokke stijl geschreven. Ze evoceren en ontroeren tegelijkertijd. Deze bundel werd vertaald naar het Frans door Katelijne De Vuyst & Danielle Losman. Uitgegeven door zowel PoëzieCentrum als maelstrÖm reEvolution. Mustafa Kör is sinds 2022 Dichter des Vaderlands, na deze functie te hebben overgenomen van Carl Norac. 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Kerozine - Adeline Dieudonné

Uiteindelijk toch een licht teleurstellende mozaïekroman

Adeline Dieudonné (1982), een Brusselse Franstalige schrijfster, brak in de Franstalige literaire wereld door met haar succesvolle debuutroman La vraie vie (Het echte leven) in 2018. Ze won er verschillende prijzen mee. Begin dit jaar kwam de Nederlandse vertaling van haar tweede roman Kerozine uit, vertaald door het duo Nathalie Tabury en Annelies Kin, dat niét goed werd onthaald in de Franse literaire wereld, en waarvan de recensies ‘Lize Spit’-gewijs en waarmee ze veel wordt vergeleken, ook in totaal tegenovergestelde richtingen gaan.

Kerozine is een ‘trashy’ mozaïekroman. In de inleiding word je naar een parkeerplaats aan een benzinestation gebracht langs de autosnelweg ergens in de Ardennen. Tijdens een zomernacht bevinden zich daar 15 verschillende personages toevallig samen, als je een meegereisd paard en een lijk meetelt. In de daaropvolgende korte hoofdstukken maken we als in een flashback kennis met al deze personages, waarvan er heel wat slechts in een zijrolletje en amper aan bod komen. De verhalen die we over hen te lezen krijgen, zijn donker, en afwisselend absurdistisch, ‘over de top’ en banaal te noemen, altijd met de nodige zwarte satirische humor overgoten. Als je aan het einde van het boek leest wie de ‘vroedvrouwen’ van Dieudonné waren bij het schrijven van dit boek, is het vanwege die humor die best Belgisch aandoet, alvast geen verrassing dat de Brusselse Franstalige auteur Thomas Gunzig daarbij staat.

Wat geeft er meer de doorslag bij een leeservaring van een boek: het leesplezier of de schrijfkunst? Soms vallen die twee namelijk niet altijd samen. En dan kom je al eens ongeveer in het midden terecht. Adeline Dieudonné kan zeker schrijven. Haar observaties zijn raak, en ze kan kleurrijk, grappig, spannend en horror-achtig schrijven, en dat allemaal in een erg snelle, kortaangebonden stijl. Of dat iets is dat je als lezer zou verwachten als je deze korte roman open slaat, en je daarnaast wordt verward door de vele verhalen en perspectieven die snel op elkaar volgen, is een andere zaak. De personages zijn koud door wat er in hun leven is gebeurd en blijven op afstand, ook al raakt dat als lezer je óók.

Het boek is vlot te lezen als je je over de expliciete en gewelddadige ongemakkelijkheid heen kan zetten. Maar de korte verhalen blijven ook niet echt hangen, waardoor je al snel de geportretteerde personages weer kan vergeten. De epiloog aan het einde die zich 2 minuten later afspeelt dan de introductie en waarin je een volledige ontknoping zou verwachten van wat al deze personages losjes bij elkaar houdt, is zó kort dat je het met volle aandacht moet lezen als je wilt weten hoe de plot juist ineen steekt. Zo stelde deze korte roman toch enigszins teleur. 

Recensieboek met dank aan https://www.facebook.com/boekensite.gent . 

Titel: Kerozine
Auteur: Adeline Dieudonné

Vertalers: Nathalie Tabury en Annelies Kin 

Uitgever: Atlas Contact

Jaar uitgave: 2021

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Vaders die rouwen - Carmien Michels

Zes verhalen over zware thematieken in diverse vormen. Prachtige metaforen en knappe compositie.

 

Carmien Michels (1990) brak door met slampoëzie. In 2016 won ze zowel het Nederlands als het Europese kampioenschap poetry slam en bracht ze zo dit genre ook naar het brede publiek. Michels heeft ook al twee romans op haar naam staan (Wij zijn water, 2013 en Vraag het aan de bliksem, 2015) én een eerste poëziebundel (We komen van ver, 2017). Nu brengt ze met Vaders die rouwen een verhalenbundel die zes korte verhalen bevat over vaders die afzien, en sommige net iets meer dan andere. Soms vanuit het standpunt van de mannen zelf, dan weer door hun dochter, partner of gewoon een reisgenote.  

Het ene sterke verhaal wisselt het andere af. Het eerste is direct een stevige binnenkopper: de vertelster heeft het hierin over haar zwijgzame vader, een medicus die dikwijls op afstand blijft. Bibi, de zus van de vertelster, is bezig met een roman over hun vader, die een familieverhaal met zich meesleept dat zich eerst afspeelt in de vroegere kolonie Congo. Nadat hij werd gebeten door een slang, werd hij alleen terug naar België gestuurd. Zijn adoptieouders bleven achter in Congo. Hij verbrak op zijn beurt de relatie met zijn vader, die hem veel te hardvochtig heeft bejegend tijdens zijn jeugd. De vertelster wil niet dat haar zus haar roman uitbrengt, omdat ze ook met mededogen naar die ‘Groteva’ kijkt die aan het eind van zijn leven is gekomen. In een 50-tal pagina’s krijg je een knap familieverhaal voorgeschoteld waarin de grote gevoelens niet uit de weg worden gegaan en de personages meer en meer beginnen te leven. Op het einde is het niet meer eenduidig wie eigenlijk wie moest beschermen en wie zich zelf moest (terug)vinden. 

De thematiek van deze bundel is zwaar, de vorm is dikwijls anders: het ene verhaal neigt meer naar het absurde dan het andere. En ook de sfeer en de setting zorgen telkens voor afwisseling. Toch is er een lijn te vinden in de metaforen die doorheen de bundel te vinden zijn. Het laatste verhaal Paarden eten mijn dromen op is dan weer erg psychotisch. Een man van wie het dochtertje op sterven ligt, krijgt allerlei psychotische en steeds wildere dromen over paarden binnen, zo wordt zijn lijden wel erg duidelijk weergegeven en is dit bepaald niet subtiel te noemen. Dan was Astrid Lindgren in de Gebroeders Leeuwenhart zachter en subtieler in het betonen van rouw, waarin óók paarden voorkomen. 

Een ander verhaal gaat over een vrouw in de veertig die aan het begin staat van een nieuwe relatie, maar last krijgt met een mysterieuze jonge stalker. De angst die dit oproept, fnuikt uiteraard de jonge liefde. De oplopende spanning in dit verhaal is te voelen tot de laatste zin.
Carmien Michels gebruikt prachtige taal en heeft haar verhalen sterk ineengezet. De lezer krijgt het echter hard te verduren, en zodoende is de bundel misschien nog het beste doenbaar door het verhaal per verhaal binnen te laten. Het is misschien ook niet met ieder verhaal mogelijk om volledig mee te gaan in haar verbeelding maar dat ze krachtig uit de hoek kan komen, is een understatement. Wat deze veelzijdige auteur nog allemaal in haar mars zal hebben, zal de toekomst hopelijk snel uitwijzen. 

Recensieboek met dank aan https://www.facebook.com/boekensite.gent . 

Titel: Vaders die rouwen
Auteur: Carmien Michels

Uitgever: Querido

Jaar uitgave: 2021

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in juni 2022

Poëzie: Doe het toch maar van Babs Gons

Een geëngageerde en ontroerende gedichtenbundel die alle soorten gevoelens bij me opriep. Ik ben verliefd op haar gedichten! 

Misdaadroman: April in Spanje van John Banville

Lees hier mijn recensie.

Romans:

Branco & Julia van Gert-Jan van den Bemd

Lees hier mijn recensie.

De draaischijf van Tom Lanoye

Lees hier mijn recensie. 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Branco & Julia - Gert-Jan van den Bemd

Op een zoektocht naar inspiratie door zuidelijk Europa

In de derde roman van Gert-Jan van den Bemd leer je iets meer over het leven van de vrouw kennen die op de foto van de cover staat, namelijk de Franse Yvette. Maar het gaat toch vooral over Branco en Julia, twee personages die in Lissabon wonen en beiden met kunst bezig zijn. 

Branco is een al wat oudere antiekhandelaar die bijna elke week op de Feira de Ladra, één grote rommelmarkt, in armoedige kleren rondstruint op zoek naar curiosa die hij voor een veel betere prijs kan doorverkopen aan rijke verzamelaars. Hij koestert echter de wensdroom om door te breken als schrijver, ook al heeft hij zelf nog nooit een boek geschreven. Julia is een jonge schilderes die op de Feira haar eigen serie-schilderijen aan de man brengt en veel meer in haar mars heeft dan het werk dat ze daarin steekt, maar in haar levensonderhoud dient te voorzien en bij haar ouders woont. Zij heeft een painter’s block i.p.v. een writer’s block en verdient bij door op de tekenacademie als naaktmodel te poseren voor de klas van Valèrio, een oudere artiest met wie ze een affaire heeft en die haar in ruil ondersteunt  om haar carrière verder uit te bouwen. 

Op de Feira vinden zowel Julia als Branco tegelijkertijd een doos oude foto’s waarop het leven van de Franse vrouw Yvette stapsgewijs in beeld wordt gebracht. Julia heeft er al twee uit geselecteerd ter inspiratie voor haar schilderijen als Branco er enthousiast over wordt, er een begin van zijn schrijverscarrière in ziet en daarom de rest van de doos voor haar neus opkoopt. Beiden hebben spijt dat de ander er met de rest van de foto’s vandoor is, ook al is Branco veel gretiger en hebzuchtiger dan Julia. Ze komen elkaar opnieuw tegen via de Feira, en gaan tegen heug en meug met elkaar samenwerken om het leven van de vrouw op de foto’s op te sporen en gaan samen op reis naar Frankrijk, met Valèrio als tussenpersoon die er zelf ook wel iets in ziet als Julia hierdoor haar schilderkunst terug zou kunnen opnemen. Branco is vooral analytisch en beschrijvend, en ziet in Julia de fantasie en het lef waarmee ze schildert die hij zo ontbeert, en waaronder hij blijkt te lijden. 

Valèrio geeft misschien wel blijk van zijn wil om Julia het te laten maken maar profiteert toch vooral veel van haar en laat hier geen kans voor onbenut. Als zij en Branco tijdens hun gezamenlijke zoektocht toch naar elkaar toe groeien en elkaar beginnen te begrijpen, geeft hij blijk van jaloezie en loopt hun tocht niet zo goed af. Dat het leven voor Branco en Julia nogal rustig verder zal lopen, doen de twee ik-perspectieven, die vanaf het begin goed verwerkt zijn in het boek, al van in het begin lichtjes vermoeden in feite. Uiteindelijk is voor de invulling van het leven van de vrouw met de mysterieuze glimlach hun eigen verbeelding nodig. De levens van zowel Branco als Julia zijn minder vaag gehouden dan die van Yvette en haar familie. De auteur is zelf op het spoor van deze foto’s gekomen tijdens een vakantie en waar hij de lezer gelukkig ook een blik op gunt. 

De lichte en fleurige schrijfstijl van Van den Bemd neemt je in om mee op reis te gaan, op een soepele vlotte manier, en waaruit veel observatievermogen blijkt. Beeldend en sfeerscheppend schrijft hij over Lissabon en de reis door Frankrijk. Toch blijft het verhaal niet zo lang hangen dan ik gehoopt had. Dit is echter een perfect vakantieboek waarin je een aantal plekken in zuidelijk Europa leert kennen. EN je misschien, net als ik, ertoe wordt aangezet om eindelijk eens iets te gaan lezen van de beroemde Portugese dichter Fernando Pessoa. Want dat moet ook nog steeds gebeuren!

Titel: Branco & Julia
Auteur: Gert-Jan van den Bemd

Uitgever: Manteau

Jaar uitgave: 2022

 --- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

De draaischijf - Tom Lanoye

Over meedraaien met de wind, oftewel de bezetter

 

Dit laatste nieuwe boek van Tom Lanoye is voor mij een beetje als een tomaat: in het begin even lastig om in te happen, maar dan komt er al maar meer lekker vlees aan en wordt het heerlijk sappig. Het is enorm boeiend om je als lezer te laten meenemen in het verhaal van Alex Desmedt, dat hij vertelt vanuit zijn graf op het Antwerpse Schoonselhof en waarin hij wat verongelijkt afgeeft op de namen die er wel een belangrijke plek hebben gekregen met naam en toenaam in tegenstelling tot hemzelf vanwege zijn oorlogsverleden. Hij had zich zijn eigen begrafenis heel anders voorgesteld. Want ook hij was in zijn tijd vooraleer die oorlog van start ging, geen onbekende naam bij de Antwerpse elite.

Vlak voor de Tweede Wereldoorlog had hij zich opgewerkt tot directeur-generaal van het grootste Antwerpse Stadstheater in de iconische Bourlaschouwburg. Tijdens de bezetting blijft hij directeur-generaal van verschillende Antwerpse theaters maar krijgt hij wel vele beperkingen opgelegd. Toch gaat hij erin mee om zijn Nederlands-joodse vrouw en steractrice Lea Liebermann de bescherming te geven die ze nodig heeft ook al mag ze niet meer spelen. En dat terwijl zijn broer, componist en dirigent Rik Desmedt, voluit voor de collaboratie kiest. De auteur legt dit meedraaien met de bezetter vooral in de passie van Alex voor theater, die gelooft dat dit zijn hogere ideaal is waar hij zoveel mogelijk voor over heeft. Die waan, die roes waarin Alex zich bevindt, kan Lanoye in zijn theatrale schrijfstijl perfect weergeven. Alex laat de politieke toestand zo weinig mogelijk toe in zijn theaterbestaan, en sluit er zich meestal vanaf als dit enigszins kan. Dat is dan ook dé vraag van deze roman: kan de kunstenaar boven het regime staan waarvoor hij werkt en zijn ogen sluiten voor wat er rond hem gebeurt?

Tijdens de bezetting trekt hun gezelschap naar Den Haag waar ze een opdracht krijgen van het pas opgerichte Deutsches Theater in den Niederlanden. De organisatoren doen beroep op hun technische knowhow om een hoogtechnologisch snufje als een draaischijf te laten werken ook al zijn ze daarin niet de echte ervaringsdeskundigen. Die draaischijf, een podium waarin decors in verschillende sets kunnen ronddraaien, en ook nog eens kunnen wegzakken en terug boven komen, werd teruggevonden in het Koninklijke Theater in Den Haag en was overigens de aanleiding van deze roman. Alex vertegenwoordigt daar na een aantal pijnlijke persoonlijke gebeurtenissen het gezelschap in een bijrolletje tijdens de première van Goethe’s Faust voor de talrijk opgekomen Nazi-gasten en de hoge pieten Goebbels en Göring bij de opening van dat theater tijdens de bezetting.

Het begin van deze roman is dus even doorbijten maar Lanoye werkt met deze roman opnieuw naar een subliem slot. De lyrische en tegelijkertijd volkse taal in zijn eigen lanoye-eske stijl is weer om vingers en handen bij af te likken. In Alex Desmedt herken je Joris Diels, en in zijn broer Hendrik Diels. De actrice Ida Wasserman heeft model gestaan voor Lea, die in dit boek bijna een even belangrijke rol als haar man speelt. Ze is zijn grote liefde, en hij denkt ook zoveel mogelijk aan hààr als hij beslissingen treft. Of ze altijd de meest wijze zijn, is een andere zaak. De oorlogsburgemeester of ‘poelepetaat’ is wijlen Leo Delwaide, ook bijgezet op het Schoonselhof, en diegene die Alex de ogen uitsteekt met zijn grafmonument dat die niet verdiend heeft.

Deze roman is gevuld met historische feiten, hetzelfde bronnenmateriaal waar historici mee bezig zijn, maar die auteurs zoals Lanoye er toe aanzetten de gaten met hun verbeelding te gaan opvullen. Ook Erwin Mortier met “Marcel”, Jeroen Olyslaegers met “Wil” en Stefan Hertmans met “De opgang” gingen Lanoye al voor in het schrijven van boeken over de collaboratie. En de grote Hugo Claus mag niet vergeten worden met zijn klassieker “Het verdriet van België”, ofschoon ik moet toegeven dat ik deze klassieke roman zelf tot nu toe niet gelezen heb. 

Titel: De draaischijf
Auteur: Tom Lanoye

Uitgever: Prometheus

Jaar uitgave: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

April in Spanje - John Banville

Een diepgaande psychologische roman met meerdere lagen

Een zoveelste deel uit een misdaadserie als eerste lezen, is niet altijd even vanzelfsprekend. Dankzij de vaardige pen van de Ierse auteur John Banville vormt dit geen probleem met zijn laatste deel over Inspecteur Quirke, dat nog uitkwam in 2021, ‘April in Spanje’, en vertaald door Arie Storm. De auteur neemt tijd om zijn verhaal en personages te introduceren en hanteert een gedetailleerde schrijfstijl. 

Banville is een geliefd schrijver die zowel literaire als misdaadromans in zijn al groot oeuvre heeft. Behalve dit en zijn voorlaatste deel 'Sneeuw’ schreef hij die laatste onder zijn pseudoniem Benjamin Black. Die twee kanten laat Banville de laatste jaren echter meer en meer samenvallen. In 2005 won hij de Booker Prize voor zijn roman ‘De zee’, een werk over jeugdherinneringen, dood en ouderdom, en tevens in 2011 de Franz-Kafka-prijs.

Dit boek verloopt trager dan je gewoon bent van een hedendaagse misdaadroman en is er ook geen typisch voorbeeld van. De serie speelt zich dan ook af eind de jaren 50 van de vorige eeuw en leent zich ook echt goed tot dit trage tempo. Het verhaal gaat over de vakantie van de mistroostige Quirke die hij met zijn Oostenrijks - joodse vrouw, Evelyn, doorbrengt in de Spaanse kustplaats San Sebastian.
Zowel Evelyn als Quirke hebben een getroebleerd leven achter de rug. Evelyn heeft familieleden verloren in de concentratiekampen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Quirke is opgegroeid in een weeshuis en staat bekend om zijn alcoholisme en vrij pessimistische kijk op het leven. De Ierse geschiedenis speelt duidelijk mee in de achtergrond. En ‘generaal Franco’ is dan ook nog aan de macht in hun vakantieland. Quirke en zijn Evelyn discussiëren veel samen, zij heeft altijd het laatste woord en probeert met zijn rusteloze karakter om te gaan. De liefde tussen hen is groot, ook al kennen ze elkaars verleden maar met mondjesmaat. In vakantie gaan naar Spanje was wel het laatste waar Quirke aan had gedacht, en ontspannen is niet echt een woord dat in zijn woordenboek staat.

Zijn onrust wordt nog groter als hij denkt dat hij in een plaatselijke bar April Latimer herkent, hoewel deze jonge Ierse enkele jaren terug door haar broer zou zijn vermoord. Daarom belt hij zijn dochter Phoebe die goed bevriend was met April. Phoebe weet op haar beurt niet goed wat ze moet doen met dit nieuws. Ze vertrekt zelf op vraag van haar vader naar Spanje samen met insp. Strafford om te zien of ze haar vroegere vriendin kan identificeren, maar ze zijn niet de enigen. Ook huurmoordernaar Terry Tice gaat op zoek naar de eerder dood gewaande April Latimer…  Zijn verhaal komt trouwens van in het begin al aan bod in het boek.

Door de verschillende standpunten aan bod te laten komen en de verhaallijnen ingenieus in elkaar te weven, krijg je een knap ineengezette en diepgaande psychologische roman waarin meerdere lagen samenkomen. De doordachte en bijwijlen poëtische schrijfstijl van Banville doet dit misdaadverhaal duidelijk boven de middelmaat uitstijgen. Hij bouwt zijn plot traag op en de onverwachte ontknoping wordt pas duidelijk op de laatste pagina’s, die je tevens doet afvragen hoe een volgend deel met Quirke eruit zal zien. In ieder geval doet dit achtste maar eerst gelezen deel uitkijken naar meer leesvoer over inspecteur Quirke! 

Recensie-exemplaar met dank aan Boekensite.gent

Titel: April in Spanje
Auteur: John Banville

Vertaler: Arie Storm

Uitgever: Querido

Jaar uitgave: 2021

-- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in mei 2022

Een Franse roman: Je vais mieux - David Foenkinos

Hier vind je mijn bespreking in het Frans en het Nederlands onderaan. 

Een Nederlandse poëziebundel: Komijnsplitsers - Marieke Lucas Rijneveld

Deze derde gedichtenbundel (januari, 2022) van Rijneveld bevat prachtige zinnen en heeft bij mij overweldigende gevoelens losgeweekt. Een aanrader voor de poëzieliefhebbers! 

Bio in het Engels: 

Marieke Lucas Rijneveld grew up in a Reformed farming family in North Brabant (NL) before moving to Utrecht. One of the greatest new voices in Dutch literature, his first poetry collection, Calfskin (Kalfsvlies), was awarded the C. Buddingh’ Prize for best poetry debut in 2015, with newspaper de Volkskrant naming him literary talent of the year. In 2018, Atlas Contact published his first novel, 'The Discomfort of Evening' ('De avond is ongemak'), which won the prestigious ANV Debut Prize and was a Dutch bestseller. In 2020, this first novel got awarded the International Booker Prize, a first time in history for a Dutch-speaking author. In 2021, he published his second novel 'Mijn lieve gunsteling' which was even better received as his first novel and has quickly become a Dutch bestseller as well. Alongside his writing career, Rijneveld works on a dairy farm.

Een Vlaams - Duitse poëziebundel: Elk meer een zee. Jeder See ein Meer. - Das KulturForum

Hier vind je een korte voorstelling van deze bundel in het Nederlands.

Een Duitse roman: Tijl (Tyll) - Daniel Kehlmann

Hier vind je mijn Engelse bespreking. 

Een Ierse novelle: Dit soort kleinigheden (Small things like these) - Claire Keegan (Vertaler: Harm Damsma)

Een korte bespreking in het Engels:

What an excellent and beautiful heartbreaking novella! Claire Keegan describes in this story the life of coal and timber merchant Bill Furlong in a little rural Irish town. He tells about his unmarried mother who got pregnant at 16 and kicked out of the house, but fortunately got board and lodging by an elder rich lady, Mrs Wilson, and worked for her in return as a household maid.

Now he has a small enterprise of his own, and lives a good life with his wife Eileen and 5 daughters, still he feels unrest in himself. He understands he owns a lot to the late Mrs. Wilson and keeps thinking warmly of her, also on the Christmas evening of 1985. Meanwhile, he has to work and make a late delivery to the local convent and Magdalen laundry.

The Magdalen convents in Ireland were established and known for their work with unmarried mothers and girls who were considered ‘fallen and promiscuous’ - 'who were seen as a burden on their families' - by the Catholic church in cooperation with the Irish state.

Bill meets some of these young single mothers in the convent who are incarcerated and exploited, and the fate of one traumatised young mother in particular, Sarah Redmond, who he finds locked in the freezing coalhouse, hits him even harder. Although his wife has asked him to ignore what he has seen, as he has to protect his own family, he wrestles with his conscience. Bill is a good man and the situation he encounters leads him to take a courageous decision.

Claire Keegan tells about the situation of the Magdalen laundry, and Bill Furlong's life and his road to taking his life-changing decision so well in a very short span. Writing short stories this beautiful and heartbreaking with such a development is an art of its own. I definitely want to read more of this writer!

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it.