De terugvlucht - Ines Nijs

Beklijvend menselijk verhaal met een interessante historische achtergrond

In 2020 verscheen de eerste roman van schrijfster Ines Nijs (Tremelo), Onomkeerbaar. Daarvoor schreef ze al korte verhalen in een aantal literaire tijdschriften als Gierik & NVT, De Optimist en Extaze. Nu is haar tweede roman uit, De terugvlucht, waarin ze vertelt over een van haar grote interesses: de vliegtuigpioniers van het Belgische Sabena, met name in dit boek Victor Heylighen, die de luchtverbinding tussen Brussel en het toenmalige Leopoldstad, het huidige Kinshasa, mee hielp uitbouwen.

Als Gabrielle Deman uit Kongokorset nog met de Congoboot met haar man meereist in het begin van de 20ste eeuw (een referentie ;-) ), konden piloten zowel als reizigers in de jaren ’30 en ’40 van de 20ste eeuw voor het luchtruim kiezen, en zaten ze als avonturiers samen in het zelfde schuitje, oftewel in de eerste vliegtuigmodellen die werden gebouwd voor deze historische langeafstandsvluchten. Tot op vandaag zijn de Congo-vluchten en de Afrikaanse expertise de troef van SN Brussels. De gevolgen van die kolonisatieperiode blijven vele sectoren in de Belgische maatschappij tekenen.

Ines Nijs schetst naast een historisch verhaal ook het persoonlijke leven van Victor die met de opkomst van nieuwe vliegtuigen en moderne boordapparatuur, dit dankzij de snelle evolutie door de Tweede Wereldoorlog, niet meer het overwicht heeft als vliegenier en jongere piloten naast hem moet dulden die hiermee opgeleid zijn. Dat privéleven van hem is tegelijkertijd aan verandering onderhevig waardoor hij ook op dit vlak een nieuwe balans moet zoeken.

De relatie met zijn vrouw Helena is te vanzelfsprekend geworden en doet hem twijfelen. Toch proberen ze de opkomende relationele stormen samen te trotseren en er doorheen te navigeren. Als hij bijna tegelijkertijd door een paar incidenten als vliegenier voor een tijdje op non-actief wordt geplaatst, begint de twijfel pas goed te kiemen en neemt Victor een aanbod aan om samen met Eliane Degreef, een galeriehoudster in ‘Leo’ zoals de Congolese hoofdstad in dit boek wordt genoemd, en vrouw van een koffieplanter, een kunstroute op te zetten voor typische Afrikaanse dansmaskers en andere kunstvoorwerpen uit de Mayombe-regio, ook wel “Magie uit Mayombe” genoemd.

Deze kunstwerken werpen hoge ogen bij Europese klanten en zijn erg interessant voor de verkoop. Hiermee wordt er overigens een ‘hot’ actueel thema aangeraakt: kunstroof van gemeenschappen uit voormalige koloniale gebieden en het erg actuele debat over teruggave ervan. Victor herkent dit onrecht, evenals een goede vriend en collega van hem die met een Congolese vrouw getrouwd is; de rest van zijn omgeving is zich, overeenkomend met de periode waarin het verhaal zich afspeelt, hier minder van bewust. Eén van de maskers, het grootste voorwerp op de tentoonstelling van Eliane die Victor bezoekt, kijkt hem als een wraakengel toe en wordt als ‘voorouderbeeld’ toegedicht dat het boze geesten kan oproepen. Het beeld stelt, net als Victor er een is, een hemelbestormer voor die de elementen ook kan bedwingen. Toch blijft het bij een uitgebreide beschrijving van dit beeld en wordt er verder gedurende het verhaal nog maar af en toe naar gerefereerd. Die magische krachten zouden dan terug te vinden moeten zijn in de tegenslagen die Victor in het boek nog gaat meemaken, als een soort voorbode. Daardoor is de verwachting op een prominentere rol van dit masker, dat op de cover van het boek is geplaatst, en op meer ‘Congolese uitweidingen’ toch een beetje teniet gedaan.

Daarentegen vertonen de personages de nodige diepgang en wordt er verder ingegaan op hùn problemen en bekommernissen. De sfeerschepping van o.a. Leopoldville en de plantage in het verder gelegen Tshela is enorm sterk en zintuiglijk waardoor je je er met je ogen dicht zelf kan wanen, en ook met de thuissituatie van Victor kan de lezer enorm goed meeleven. Af en toe doet de schrijfstijl wat ouderwets aan wat het verhaal ook meer in het beschreven tijdvak plaatst. Zo wordt bv. de gij-vorm in de dialogen toegepast. Liefde, onbegrip, jaloezie, verlies en rouw zijn thema’s die in het boek erg goed zijn uitgewerkt. Op die manier beklijft vooral toch het menselijke verhaal dat in een interessante historische achtergrond is verwerkt en die laatste toch niet de overhand neemt. 

Dat het einde van het verhaal je de adem even afsnijdt, neem je er graag bij waardoor je verbluft achterblijft na de laatste bladzijden te hebben omgeslagen. Ines Nijs weet je met een straffe pen mee te slepen in een onbekende wereld en je weer te raken met dit verhaal. Ook deze roman is een voorbeeld van haar vertelkunst.

Titel: De terugvlucht
Auteur: Ines Nijs

Uitgever: Davidsfonds
Jaar uitgave: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd.