Leer me alles wat je weet - Hanna Bervoets

Een caleidoscopisch verhaal dat een heel leven omspant en vele thema’s aankaart

In een caleidoscopisch verhaal en haar langste roman tot nu toe, neemt Hanna Bervoets ons mee in het leven van een merkwaardige en complexe vrouw, Danielle 'Daniel' de Koster. Het verhaal begint na haar plotse dood wanneer haar partner Jodie, veertien jaar jonger, besluit Daniels levensverhaal te reconstrueren.

In tien niet-chronologische delen die verschillende periodes uit Daniels leven belichten, leren we haar kennen vanuit het standpunt van Jodie. We beginnen in 'het midden' – de gelukkigste tijd in Jodies en Daniels relatie – en bewegen van daaruit terug en vooruit in de tijd. Door deze structuur ontvouwt Daniels leven zich geleidelijk voor de lezer. Op de helft van het boek komt er wel meer vaart in het verhaal.

Daniel is een eigengereide en koppige vrouw, zelf getekend door een fysieke beperking en chronische pijn na een ongeluk. Ze wijdt haar leven aan het bijstaan van mensen die nog geen medische diagnose hebben maar wel lijden. Via gesprekken met mensen die haar goed kenden, zowel vrienden als voormalige patiënten, reconstrueert Jodie niet alleen Daniels leven, maar ook haar gecompliceerde persoonlijkheid. Hoe onbaatzuchtig een bepaald engagement voor anderen kan zijn, is voor mij een herkenbaar thema.

Bervoets geeft in deze roman een stem aan gemarginaliseerde groepen in de samenleving, in het bijzonder aan mensen met chronische aandoeningen die vaak niet serieus worden genomen door de medische wereld. Zo kan je lezen over Daniels werk bij de hiv-vereniging in de jaren '90 en later bij stichting Lucille, die ze samen met Jodie opricht om mensen te helpen bij het vinden van diagnoses en behandelingen.

De roman bekritiseert scherp hoe het medische systeem vaak tekortschiet, vooral voor vrouwen. Bervoets brengt een waaier aan on- of verkeerdelijk gediagnosticeerde vrouwelijke aandoeningen in beeld: hartproblemen die niet worden gezien, endometriose wat wordt afgedaan als 'zware menstruatieklachten', en kankerpatiënten die minder behandelingen krijgen dan mannen. Ze zet de spotlight op wat ze eerst 'medische onwetendheid' noemt, en wat later volgens haar blijkt voort te komen uit systemische problemen in de gezondheidszorg. Een issue dat nu ook overigens meer en meer aan bod komt in de geneeskunde. Als je een zwarte vrouw bent, ben je er meestal nog erger aan toe.

Daniel, zonder sterke familiebanden, vindt verbondenheid in vriendschappen en haar inzet voor verschillende gemeenschappen. Bervoets stelt scherp op hedendaagse invullingen van familie, gebaseerd op ‘eigen keuze’ in plaats van enige vorm van bloedverwantschap.

De liefdesrelatie tussen Jodie en Daniel wordt genuanceerd weergegeven. Hun band is complex, soms stormachtig, en laat zien hoe de balans tussen partners kan verschuiven wanneer een van hen ziek is of wanneer professionele en persoonlijke rollen door elkaar lopen. Wat onder andere een wig tussen hen drijft, is de zoektocht naar erkenning. Daniel zoekt haar eigenwaarde in de waardering van anderen, in het gevoel nodig te zijn. Jodie daarentegen zoekt erkenning van Daniel zelf. Ze voelt zich regelmatig genegeerd door Daniels focus op het helpen van anderen en worstelt met de opofferingen die ze heeft gemaakt voor Daniels droom.

Ook de rol van technologie als verbindend instrument komt aan bod. In de jaren '90 zijn vroege computers en het internet cruciaal voor de aidsgemeenschap om informatie en ervaringen te delen via "hiv-net". Later ontmoeten Jodie en Daniel elkaar via een online forum waar Jodie hulp zoekt voor haar moeder. De schrijfster beoordeelt technologie genuanceerd: het kan zowel menselijke verbindingen versterken als veranderen, en biedt een platform voor gemarginaliseerde groepen om zich te laten horen en te organiseren.

De schrijfster schrijft heel mooi en vermijdt overdreven sentimentaliteit ondanks de zware thematiek. Ze excelleert in haar beschrijvingen en neemt voldoende tijd voor het gevoelsleven van de personages. Alleen komt er soms zoveel aan bod dat al die personages en thema’s niet altijd goed blijven hangen, en als lezer weet je ook niet altijd direct welke personages er nog gaan terug komen later. Vaak dragen de vele details bij aan het geheel, maar het boek blijft een dikke pil en dat maakt het niet evident om zo lang in het verhaal te blijven zitten.

In dit boek zit zoveel in dat je goed moet blijven lezen tot aan het einde. En het is zeker herkenbaar – en wie weet behulpzaam – voor de vele mensen die in het echte leven ook worstelen met medische aandoeningen die vaak niet juist gediagnosticeerd worden. Bervoets is één van de schrijvers die me blijven fascineren.

Titel: Leer me alles wat je weet

Auteur: Hanna Bervoets

Uitgever: Pluim

Jaar: 2023

Een modern verlangen - Hanna Bervoets

Een fantasievolle bundel vol met huiveringwekkende toekomstbeelden

Hanna Bervoets (1984, Amsterdam) is na zeven romans en heel wat columns uitgegroeid tot een succesvolle Nederlandse auteur, en heeft al hoge ogen gegooid met bekende titels als “Lieve Céline”, “Alles wat er was” en “Ivanov”. Haar laatste roman “Welkom in het rijk der zieken” werd ook heel goed ontvangen en daarna vervolgd door het Boekenweekgeschenk van haar hand dit jaar, “Wat wij zagen”, en nu haar nieuwste titel, ook haar eerste verhalenbundel, “Een modern verlangen”.

Qua thema’s haakt ze aan bij haar voorliefde voor dystopische, vervreemdende verhalen die nochtans heel alledaags aandoen. Ook ziektes ontwijkt ze niet in deze bundel, waarover haar laatste roman ook al ging. Interessant is altijd om een rode draad of een overkoepelende thematiek te zoeken in kortverhalen. Die is er zeker wel in dit geval. De virtuele wereld, niet-klassieke gezinsvormen, een door het klimaat ontmenselijkte wereld die overloopt in absurde dan wel science fiction verhalen: dit alles duidt op die moderniteit uit de titel en de gekte die in de huidige wereld duidelijk aan het rondgaan is. Doorheen dat alles blijven menselijke relaties, vriendschappen en liefde, voor dezelfde uitdagingen gesteld worden.

Het titelverhaal gaat over een paar dat een perfecte baby op de wereld wil zetten, zonder genetische afwijkingen, en daarvoor zijn eigen dna wil laten testen. De resultaten daarvan drijft het koppel zélf eigenlijk uit elkaar. Daarnaast is er een verhaal over een digitale groep waarin het louter over cavia’s gaat. Er gaan niet alleen foto’s in rond van die diertjes, maar de leden bekritiseren er elkaar ook. Het verhaal is een absurde doorslag van hoe het er uiteraard in bepaalde echte sociale mediagroepen aan toe gaat. Een ander ‘modern verlangen’ is mee willen doen als een zeemeermin. Een van de partners van een homokoppel is lid van een groep die aan ‘mermaiding’ doet in een zwembad in de buurt. Of de relatie het absurde hiervan aankan, is dan te ontdekken door de lezer. Het wervelend en apocalyptische science fiction slot-drieluik ‘Kerstmis in de ruimte’ kan je zelfs als een naadloos vervolg zien van de voorafgaande twee verhalen.  

Opvallend vond ik het beginverhaal ‘Een koffiebar met een Duitse naam’, voornamelijk door het ritme van perspectiefwisselingen tussen personages in een kleine gemeenschap die allemaal een schakel zijn van een ketting. Dat ritme beviel me erg, ook al omdat het helemaal niet staccato over kwam en de stijl toch zwierig was. Alle verhalen hebben wel iets speciaal, en geen enkel liet me onberoerd of beviel me minder dan het andere.

Bervoets kan sowieso origineel en mooi schrijven, en verrast ook met mooie zinnen en beelden:  

“Hij steekt een paraplu op. Een grote, zwarte cirkel zweeft nu boven het trottoir.”

“Afwijzing slaat een gat dat uitsluitend kan worden gedicht met aandacht, zoiets moet ik hebben gedacht; het maakt niet uit dat de begeerte van één kant komt, zolang hij maar op mij gericht is – er was niets in jouw profielfoto dat mij aantrok. Je schouders te rank, je haar te blond, je ogen te groot, je wimpers te lang”.

Kortverhalen moeten het hebben van een snelle ontwikkeling en personages die de lezer direct kunnen raken om er snel in mee te kunnen gaan. Al deze verhalen, die uitlopers zijn van de romans van deze schrijfster, hebben dit door de mix van een voldoende dosis spanning en heel wat verrassende wendingen.

Daarnaast neemt ze meestal ook de zwakkere personages als uitgangspunt zodat je telkens met de underdog kan meeleven. Dat zijn mensen die meestal niet (meer) mee kunnen in de samenleving rondom hen, die op presteren en consumeren gericht is. De thema’s van Hanna Bervoets blijven herkenbaar, maar de lezer kan nog altijd op het verkeerde been gezet worden. Dit is een heerlijke fantasievolle bundel om in verloren te lopen en eventueel mee in therapie te gaan. 

Titel: Een modern verlangen

Auteur: Hanna Bervoets

Uitgever: Pluim

Jaar uitgave: 2021

--- Je reactie wordt zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Als jij anoniem een reactie achterlaat, wil ik je vragen met je voornaam af te sluiten zodat ik toch een idee heb van wie jij bent! Alvast bedankt. 

Kopieer deze link in je browser als je mijn blog wil volgen via follow.it: https://follow.it/villanathalieoverlezen