Mei is
een moeilijke maand geworden, in plaats van een gemakkelijkere met
de belofte op meer vrijheid en fijnere momenten. Het venijn van deze maand
kondigde zich aan in de staart, de laatste week. Hopelijk komen we er allemaal sterker uit uiteindelijk.
Toch las
ik weer enkele boeken waar ik mooie uren mee heb beleefd. En hopelijk zullen ze
troost, hoop, wijsheid of toch ook af en toe een vlucht blijven bieden als ik daarnaar
verlang.
Boeken
die nu op een of andere manier van toepassing zijn op mij:
1.
Angstige mensen oftewel Folk med ångest - Fredrik Backman: 3 sterren
De plot
van dit verhaal is een groteske pastiche op een misdaad: een debutant bankrover
wordt naar zijn misdaad gedreven door de sociaal-economische situatie waarin
die zich bevindt. Als reactie daarop valt de rover binnen in een
appartement waar net een bezichtiging bezig is, die ineens in een gijzeling
uitmondt. Backman is beroemd geworden voor romans als Een man die Ove heet
(verfilmd), Britt-Marie was hier, en voor een pareltje als En elke ochtend
wordt de weg naar huis steeds langer. In die verhalen blijft hij dicht bij de
personages die hij opvoert in hun dagelijkse omgeving en komen er belangrijke
waarden aan bod als verbondenheid, solidariteit, respect, begrip, die hij verpakt
in een lichte, humoristische, warme en tedere toon. Zijn probleem is: zijn
drammerigheid en zijn prekerigheid. In dit boek is het toch wat te veel
doorgeslagen in deze richting. Vorige boeken van hem vond ik subtieler.
Stilistisch is hij ook niet altijd even sterk. Zijn verhaal
voelt niet altijd even spontaan en doorleefd aan, eerder nogal ver gezocht. Ook
waren sommige situaties in dit boek soms te absurd in een 'normale' setting om
erdoor overtuigd en echt geraakt door te worden. Ik las dit boek in het
Zweeds.
2. Een
man met goede schoenen - Rob van Essen: 5 sterren
Een
gewéldige verhalenbundel van de door corona aangespoelde door Brussel
geadopteerde Nederlandse auteur Rob van Essen. Dagelijkse situaties die
worden doorgetrokken in surrealistische taferelen op zo'n interessante manier
dat je je gaat afvragen: 'wat is er hier gebeurd, en wat
zou jij doen'? Over het voelen van gemis, eenzaten, mensen die een thuis of een
bepaald comfort zoeken. Maffe personages en 'affe' verhalen die kunnen dienen
als troost en inzicht in een of andere situatie. Met blijkbaar een terugkerend
personage uit enkele van zijn andere verhalen, Scipio.
3.
Huishouden - Jenny Erpenbeck: 4 sterren
Jenny
Erpenbeck is een van de Duitse auteurs waar ik al een aantal boeken van gelezen
heb. Erpenbeck schrijft romans, kortverhalen, theater en non-fictie en heeft al
heel wat prijzen gewonnen. Dit is haar debuutroman, die dateert uit 2008
(Heimsuchung), en ook erg de moeite is. Erpenbeck weet in Huishouden subtiel en
poëtisch te schrijven over de levens van 12 verschillende personages die in een
huis gewoond hebben aan een meer ergens boven Berlijn. Ze omspannen de
verschillende ingrijpende gebeurtenissen in het Duitsland van de 20ste
eeuw: Het keizerrijk, de Republiek van Weimar, het Derde Rijk, de DDR en
het weer verenigde Duitsland. Maar namen van de personages worden niet genoemd,
en ze beginnen dan ook doorheen het boek in elkaar over te vloeien op een
speciale manier, die echter wonderlijk goed werkt. Het gaat over een herenboer
en zijn dochters, de architect en zijn vrouw, de soldaat, de schrijfster, de
bezoekster. Je moet er je aandacht bij houden om de dingen wat op een tijdslijn
te kunnen zien. Één personage dat steeds terugkomt: de tuinman die steeds ouder
wordt en de meeste van de veranderingen meemaakt en voor de tuin en andere
'buitenklussen' moet zorgen, een ‘doorgever’ van het huis en de ‘lijm’ tussen
de personages. Het is een boek waarvoor gewerkt moet worden, maar waar enorm
veel in zit. Ook stilistisch erg mooi, en gewoon erg sterk
geschreven. De zwaarte van het verhaal haalt het leesplezier toch
een beetje naar beneden. Als ik het een ander moment opnieuw zou willen lezen, kan ik terug bij de bibliotheek terecht.
De link
met mijn situatie is enkel de titel: het huishouden waarin ik nu zit, is een
beetje anders geworden.
Gedichten
en een kortverhaal om je in te verliezen
4. Wij
waar geen eind aan komt - Stefan Hertmans: 4 sterren
De
dichtbundel die werd samengesteld door Peter Verhelst, met gedichten uit het
oeuvre van een auteur die langzamerhand bij mijn favorieten hoort, Stefan
Hertmans, en net 70 is geworden: Wij waar geen eind aan komt. Prachtige
gedichten, een geweldig lyrisch en overdonderend taalgebruik. Toch verlies ik
me nog regelmatig in de betekenissen en de achtergronden van zijn gedichten - net
als bij de pennenvruchten van Peter Verhelst zelf trouwens. Zij zijn duidelijk
geestverwanten. Je hebt soms een goede kennis nodig van heel wat klassieke
werken om Hertmans' werk goed te kunnen doordringen. Niettemin kan je je ook zonder die kennis zo laten mee stromen in zijn zee van zinnelijke zinnen en
verzen.
5. W.A. -
Otto de Kat: 3 sterren
Otto de
Kat is een pseudoniem van de Nederlandse auteur, Jan Geurt Gaarlandt (1946), en
voormalig uitgever. Zijn romans zijn naar verluidt meestal historische verhalen
uit de jaren '30-'40 van de 20ste eeuw. Omdat uitgeverij Van Oorschot 75
jaar bestaat, schreven dertien fondsauteurs een jubileumverhaal. Ze zijn te
koop onder het motto ‘Van Oorschot koop je blind’ want je weet door de
geschenkverpakking niet het welk je koopt. W.A. is een van deze 13 kortverhalen.
Het blijkt de aanzet te zijn tot het volgende project van Otto de Kat, een verhaal dat begint
op het strand van het Zeeuwse eiland Texel, maar dan verhuist naar Padang,
Atjeh in het huidige Indonesië. Het speelt zich ook weer af aan het begin van
de 20ste eeuw, 4 eeuwen nadat Jan Pieterszoon Coen in dienst van het VOC heeft
aangelegd aan een baai nabij het historische Jakarta (Jacatra, nadien door de
Nederlanders herdoopt tot Batavia). Dit boekje is een introductie en geen
afgerond verhaal, waardoor het niet echt blijft hangen en vooral promotie maakt
voor een boek dat er nog niet is. Die calvinistische Hollanders toch...
Tip voor
Belgische lezers: Lees Revolusi van de Belgische schrijver David Van Reybrouck
voor een gedetailleerde en genuanceerde achtergrond over de koloniale
geschiedenis van en vooral over de opstanden tegen de opeenvolgende heersers in
'Nederlands-Indië'.
Tip 2:
Momenteel lees ik het boek Moederstad van de Nederlandse non-fictie auteur Philip Dröge,
ook over zijn zoektocht naar zijn roots in Jakarta en Indonesië. Dat begint ook
heel boeiend!
6. Beeldenraper
/ Ramasseur d’images – Carl Norac & Hilde Keteleer: 3 sterren
Hilde
Keteleer stelde deze gedichtenbundel samen met fragmenten uit een vijftal
bundels van de Franstalige Belg Carl Norac. Het is een mooie uitgave, de bladspiegel van deze bundel vond
ik persoonlijk wat minder aantrekkelijk. De Nederlandse vertalingen staan
groter dan het Franse origineel, weliswaar op dezelfde pagina. Het zijn ook
gedichten zonder witregels. Eerlijk gezegd trok het ritme van die vertalingen
me wat minder aan dan die van de originele verzen. Frans en Nederlands zijn
daarvoor misschien te verschillend van woordbeeld?
De
gebruikte beelden, metaforen van Norac zelf zijn wél boeiend en de moeite waard.
Hij schrijft gevoelig en fantasievol. De gedichten uit de verschillende bundels
zijn divers van toon en van kleur.
Norac is
bekend over de hele wereld voor zijn poëzie en zijn kinderboeken, en zijn vele
vertalingen. Hij schrijft ook voor theater Toch zal hij in Vlaanderen vooral
een belletje doen rinkelen voor die kinder- en jeugdliteratuur. Hij is
afkomstig van Bergen, heeft in Luik gestudeerd, woonde een tijd in
Olivet (bij Orléans) en heeft zich sinds 2019 in Oostende gevestigd.
De
vertaalster-schrijfster Hilde Keteleer (die ook de leesclub Duitse literatuur die
ik al 2 seizoenen volg, voorzit) heeft sowieso al mijn sympathie en moet er een
moeilijke klus aan gehad hebben om deze beeldende en fantasievolle poëzie van
Norac in een vloeiend Nederlands om te zetten dat dezelfde sfeer van het
origineel weergeeft. Wat een kunst op zich… En toch, als gebruiker van de
Franse taal de twee naast elkaar te zien, geeft het pas een volledig beeld:
zowel het ritme van de oorspronkelijke dichter als de vertaalde nuance van
minder voorkomende beelden (in dagdagelijks gebruik) komen dan het best tot hun
recht. Voor poëzie in een taal die ik zelf ken, vind ik tweetalige bundels dan
ook een zegen. Dank daarvoor!
7. Op de
weg van Appia – Michaël Vandebril: 4 sterren
Tijdens het voorbije programma van “Flirt flamand”, een taalgrensoverschrijdend project om Vlaamse en Franstalige literatuur samen te brengen, zijn Norac en Vandebril elkaar zeker tegengekomen. Daar bestaan beelden van. Of ze elkaar al langer kenden, weet ik niet, maar kan je wel vermoeden, zeker omdat die laatste zelf een voorliefde heeft voor de Franstalige poëzie, en die zijn eigen gedichten zeker heeft beïnvloed. Hij moet de poëzie van binnen en van buiten kennen, ook als coördinator van Antwerpen Boekenstad én initiator/organisator van het Antwerpse Stadsdichterschap.
Hij werd
duidelijk beïnvloed door de Romeinse en de Griekse klassieken van thuis
uit. Zijn vader was namelijk reisgids in Italië, en zo leerde hij de beroemde
antieke Via Appia kennen die loopt van de hoofdstad Roma tot aan Brundisium aan
de zuidoostkust van het Italiaanse schiereiland, het huidige Brindisi. Met zijn
vriend Bart Pluym reisde hij in 2018 en 2020, vlak vóór de corona-epidemie, deze
weg af. Het epische ‘capriccio’ reisgedicht dat hieruit is voortgevloeid, is
dit boekje geworden, een prachtige uitgave, waarin de verzen van Vandebril
worden afgewisseld met de tekeningen van die reisvriend. Heel wat geschiedenis wordt
samen met de reis verweven in deze poëtische reiservaring. Maar een lijst met
eindnoten helpt de minder onderlegde lezer die betekenislagen te ontcijferen en laat je niet minder genieten van de prachtige taal.
Een klein
voorproefje:
ga met mij reisgezel
over deze uitgesleten keien
van roma tot brundisium
ons wordt geen poëzie gevraagd
5 het is de oude weg die verzen
schrijft
kom stenen spreek me aan
zing van herders hoeren en
soldaten
wie daar prevelt onze naam
[…]
Ad pinum
[…]
het licht verschuift de velden
334 op wolkenritme we waden
door
zijden heuvels
met voetstappen van jaren
volgen de levenslijn
op de palm van het land […]
Een onmisbaar
essay
8. De
fundamenten – Ramsey Nasr: 4 sterren
Ramsey Nasr was dan weer stadsdichter van Antwerpen in 2005 tot januari 2006, vooraleer
hij weer naar Nederland verhuisde. Dus ook tussen Vandebril en Nasr is er zeker
een link. Van 2009 tot 2013 was hij de Nederlandse Dichter des Vaderlands. Nasr
is een geëngageerde alleskunner: dichter, proza- en theaterschrijver, librettist,
acteur, regisseur, enz. Hij won al vele prijzen en heeft een klare kijk op en een duidelijke mening over de
maatschappij waarin we nu leven. De drie essays die hij in dit boek bundelt, komen
voort uit zijn persoonlijke worsteling met het afgelopen jaar sinds de eerste
lockdown nadat het coronavirus uitbrak. In het laatste deel probeert hij een
richting aan te geven om uit de moeilijke knoop te geraken waarin Nederland en bij uitbreiding de wereld is beland. Duidelijk is dat ons leven radicaal omgegooid zou moeten
worden. Het perspectief is duidelijk Nederlands maar uiteraard ook toepasbaar op de Belgische context. De auteur verstaat de kunst de juiste woorden te gebruiken voor veel dingen
die we al (moeten) weten en ze in dergelijk radicaal essay om te zetten. Een mustread!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten