1. 26 ZKV (zeer korte verhalen) - A.L. Snijders: 4 sterren
De Nederlandse schrijver A.L. Snijders (pseudoniem voor Peter Cornelis Müller) stierf op 7 juni dit jaar. Hij is gekend voor zijn zelfbedachte genre, de zeer korte verhalen. Ze verschenen o.a. in DS Weekblad, de weekendbijlage van de Belgische krant De Standaard. Dit dunne bundeltje is een bloemlezing dat kan dienen als kennismaking zowel als een hernieuwde onderdompeling met zijn fijnzinnige en scherpe observaties.
2. Allah 99 - Hassan Blasim: 4 sterren, recensie
Hassan Blasim is een Iraakse auteur die sinds 2004 in Finland woont. Blasim vluchtte al vóór de Arabische Lente en de gevolgen ervan naar het westen. Zijn verhalenbundel Lijkententoonstelling kwam uit in 2017. Sinds dit jaar is er ook de vertaling van zijn roman Allah 99, waarin hij een caleidoscopisch beeld brengt door ervaringen samen te brengen in fictieve verhalen van vluchtelingen in Europa. De verteller 'Hassan de Uil' interviewt Iraakse vluchtelingen, kennissen en familieleden in Europa, Irak en zelfs als geesten van doden en brengt deze samen in een harde, emotionele, realistische evenals wonderlijke en absurde rollercoaster van anekdotes. Biografische gegevens mengen zich met fictieve. Blasim geeft niet toe aan de westerse vertelconventie dat er een plot en een goed einde moet zijn. Zijn verhalen kunnen evengoed doorlopen als je dit boek hebt dichtgeslagen. Een gewaarschuwd lezer is er meerderen waard. Blasim is een auteur om gefascineerd en ontroerd door te raken.
3. Taboe - Ferdinand von Schirach: 4 sterren
Ferdinand von Schirach (1964) is een Duitse jurist die in Berlijn woont en werkt. Hij is een van de populairste auteurs van dit moment en brak internationaal door met zijn verhalenbundels Misdaden, Schuld en Straf. De Zaak Collini is een roman van hem die ik al eerder las. Taboe is een roman van hem uit 2013 dat in vertaling door Hans Driessen en Marion Handroar verscheen in 2014. Een psychologische glasheldere roman waarin kunstfotograaf Sebastian von Eschburg centraal staat en hoe hij in zijn werk aantoont dat werkelijkheid en waarheid totaal verschillende zaken zijn. Zijn werk mondt uit in een juridisch proces dat tot op de laatste bladzijden van het boek een groot raadsel blijft.
Leesproject David Foenkinos
Met enkele leesvriendinnen lees ik nu een aantal boeken van de Franse schrijver David Foenkinos. Later in het najaar zal er een artikel over verschijnen. Foenkinos (Parijs, 1974) studeerde Letteren aan de Sorbonne in Parijs en tegelijkertijd aan een jazzschool om later gitaarleraar te worden. Hij schreef al romans en kinderboeken, maar ook al enkele scenario's voor toneel en film. In 2014 won hij de Prix Goncourt des Lycéens en de Prix Renaudot voor 'Charlotte', een roman over het leven van de jonge Joods-Duitse schilderes die in 1943 in Auschwitz werd vermoord. In 2016 verscheen zijn bestseller 'Le mystère Henri Pick' of in het Nederlands 'Het geheime leven van Henri Pick'. Vier van zijn romans zijn verfilmd, waarvan hij twee filmscenario's zelf schreef.
4. Twee zussen: 3 sterren
Als Mathilde verlaten wordt door Étienne, stort haar wereld in elkaar. Ze kan zijn vertrek niet aanvaarden en ziet geen toekomst meer. Haar zus Agathe vangt haar op als ze merkt hoe ze er aan toe is, en laat haar lange tijd logeren in haar kleine appartement waar ze woont met haar man en haar dochtertje. Ze kan een tijdje ook niet voor haar zelf zorgen. Zowel Agathe als haar man Fréderic zijn benomen door drukke jobs en hun dochtertje, en de situatie wordt na een tijd erg moeilijk. Mathilde stelt zich na een tijd wel inschikkelijker op en probeert hun het leven wat te vergemakkelijken maar de inbreuk op de privacy van het gezin wordt moeilijker en moeilijker om vol te houden. De situatie kantelt keer op keer en als je het verhaal achteraf bekijkt als je het hebt uitgelezen, zie je eigenlijk een berekende vrouw naar voren komen, die een gok heeft genomen om weer een stabiel leven op te bouwen. Het boek zit goed ineen en eindigt zeker onverwacht. Door de vele aanbevelingen had ik echter een iets meer literair boek verwacht, en dat bracht dit boek als eerste kennismaking niet echt. Dit is eerder een soort psychologische thriller waarvan de stijl ook niet echt speciaal opvallend is.
De boeken van Foenkinos blijken echter wel verschillend van toon en stijl te zijn.
5. Charlotte (Franse versie): 5 sterren
Want dit boek is dan weer helemaal anders. In 'Charlotte' volgt Foenkinos het leven van de Joods-Duitse schilderes Charlotte Salomon die als de Tweede Wereldoorlog uitbreekt naar het zuiden van Frankrijk vertrekt op aansporen van haar vader en stiefmoeder in een poging om aan het Naziregime te ontsnappen. Ze moet dan ook afscheid nemen van haar geheime en grote liefde wat haar erg zwaar valt. Het proza in dit boek, dat ik in het Frans las, is van een ander kaliber. De stijl is gevoeliger en veel mooier, het verhaal is erg ontroerend en aangrijpend ook. Opnieuw speelt de liefde een rol, nu zeker met een grote L. Je kan als lezer enorm meeleven met het hoofdpersonage dat heel wat trauma's in haar jonge leven heeft meegemaakt. Ze zal, zoals geweten want gebaseerd op de feiten uit het leven van de echt bestaande kunstenares, Auschwitz niet overleven, want ook in het Vichy-Frankrijk waren joden hun leven niet veilig. Toch wil je doorheen het verhaal steeds dat het goed afloopt voor haar. Haar leven heeft echt aan een toevallig zijden draadje gehangen. Dat tragische leven komt tot uiting in haar expressionistische serie van 1300 autobiografische schilderijen (gouaches) getiteld 'Leben? oder Theater?' die haar heeft overleeft en die zelfs in 2020 werd tentoongesteld in het Joods Historisch museum in Amsterdam waar deze schilderijen uiteindelijk zijn beland. De auteur laat zichzelf soms opdraven op bepaalde momenten in zijn zoektocht naar het leven van deze uitzonderlijke kunstenares. Een prachtig boek, dus een aanrader, 'un coup de coeur' zoals het in het Frans wordt genoemd.
6. La délicatesse (Franse versie): 3 sterren
In deze roman heeft het hoofdpersonage dezelfde naam als ikzelf: Nathalie. Een vrij gewone Franse naam ook eigenlijk. Toch voelt dat altijd even vreemd aan, zeker als je vooraan een eerste voetnoot tegen komt die luidt als volgt: "Il y a souvent une nette tendance à la nostalgie chez les Nathalie". De voetnoten in dit boek zijn dan ook eerder van het toevoegende dan van het uitleggerige type. Dat is op z'n minst apart te noemen.
De Nathalie uit dit verhaal krijgt wel een heel specifieke karaktertekening mee. Nathalie wordt al snel weduwe in het boek, wat een enorm verlies en verdriet voor haar teweegbrengt. Maar ze is ook erg knap en valt op bij de mannen. Het valt Nathalie erg moeilijk om haar leven herop te bouwen. Haar collega's en vrienden kunnen haar nog heel moeilijk bereiken, Haar baas Charles probeert na een lange wachttijd bij haar in het gevlei te komen, maar dat komt amper aan bij haar. Het fort dat ze heeft opgetrokken rond haar hart, uit angst nog iemand te moeten verliezen, kan nog maar moeilijk bereikt worden. maar één man, de geëmigreerde Zweed Markus, die net omdat hij onhandig is en er niet uitzonderlijk knap en zelfs wat te gewoontjes uitziet volgens de meesten, iemand die bijna niet opvalt eigenlijk, lukt het wel omdat hij het net helemaal anders aanpakt.
De titel Delicatesse moest in het Nederlands wel behouden blijven voor deze roman, want op een delicate wijze probeert deze Markus Nathalie te veroveren. Het verhaal is niet heel erg uitgediept maar wel romantisch en tegelijkertijd licht humoristisch genoeg om aangenaam te zijn. De personages zijn niet eenduidig of zo, en er is best veel tijd gekropen om dit verhaal neer te zetten wat waarschijnlijk simpeler lijkt dan het is. De kritiek die je hier en daar leest dat het vrouwelijke hoofdpersonage nogal cliché is geschilderd, is wat flauw omdat dit bij mij overkomt als zou geen enkele vrouw in de fantasie van een - mannelijke of vrouwelijke - auteur daarmee weg mogen komen. Door al twee andere boeken van Foenkinos te hebben gelezen, vind ik dat je mag beseffen dat hij alle soorten vrouwen mag neerzetten die hij in zijn hoofd heeft, en alle soorten mannen ook (die er ook niet allemaal goed vanaf komen).
Poëzie
7. Koor - Peter Verhelst, vier sterren
Peter Verhelst is ongetwijfeld een zwaargewicht onder de Nederlandstalige dichters. Nogal experimenteel in zijn vroegere werk, lyrisch en erg sensitief zelfs erotisch in zijn latere werk. 'Koor' is een bloemlezing uit een oeuvre van dertig jaar, dat zich uitspreidt tussen zijn debuut in 1987 met de dichtbundel Obsidiaan tot en met 2017. Verdriet en liefde wisselen elkaar af in deze bundel. De gedichten zijn niet altijd even toegankelijk, maar het taalgebruik en het mythische blijven overeind, om enorm van te genieten. Het is een koor van maar liefst 120 gedichten geworden, verdeeld in verschillende afdelingen, met tussenpozen en bij herhaling te lezen. Verhelst maakte een eigen keuze uit zijn werk, zijn schrijfbroeder Stefan Hertmans schreef een nawoord. Vorig jaar verscheen een bloemlezing van Hertmans' werk 'Wij waar geen eind aan komt', toen gekozen en van een nawoord voorzien door Verhelst, dat ik ook gelezen heb.
8. Tiresias - Gaea Schoeters, Johanna Pas, vertaling van Hold your own - Ka(t)e Tempest
Een totaal ander maar ook heerlijk poëtisch werk. Kae Tempest (1985, Londen) bracht dit boek in 2014 nog uit onder hun eerste naam Kate, vandaar ook dat deze naam de Nederlandstalige cover siert. (Voornaamwoorden zijn nog niet als evident opgenomen in het Nederlands om transgender personen aan te duiden, toch probeer ik dit te doen sinds de boeken van Marieke Lucas Rijneveld en 'Meisje. Vrouw. Anders.' van Bernardine Evaristo. Een leerproces.) De song, 'Hold your own' van Tempest, werd een hit in 2020 waardoor ik deze spoken word artiest, rapper, proza- en toneelschrijver leerde kennen die in Engeland al allerlei tot de verbeelding sprekende prijzen en nominaties kreeg en daar ook al lang een breed en jong publiek bereikt.
Gaea Schoeters is op schrijfvlak ook op veel terreinen bezig, als "auteur, journalist, librettist en scenarist". (Haar laatste werk (N)Iets is een boek en totaalspektakel i.s.m. illustratrice Gerda Dendooven, letterzetter Gert Dooreman en componiste Annelies Van Parys. Nieuwe inspiratie! Ik las ook al 'Trofee' van haar.) Johanna Pas is dichteres en tevens uitbaatster van de boekhandel Kartonnen Dozen in Berchem.
In 2020 waagden deze twee zich aan een Nederlandse vertaling van deze eerste echt tekstuele gedichtenbundel van Tempest. De rode draad in dit lange 'prozagedicht' is de mythe van Tiresias, die een ziener is uit de Griekse mythologie die als straf voor het verstoren van twee parende slangen in een vrouw werd veranderd, en daarna weer in een man. Vervolgens gaat het werk over in persoonlijke gedichten over gender, seksualiteit en opgroeien. Maatschappelijk relevante thema's als genderconventies, de klimaatproblematiek en het kapitalistisch systeem komen aan bod. Tempest is 'in your face' queer. En hun concept van radicale empathie wordt erin naar voor gebracht. Het is een niet vanzelfsprekende tekst die je doet stilstaan bij vele zaken...
Hieronder volgt nog een stukje tekst van de slam-song 'Hold your own':
When time pulls lives apart
Hold your own
When everything is fluid, and when nothing can be known with any certainty
Hold your own
Hold it 'til you feel it there
As dark, and dense, and wet as earth
As vast, and bright, and sweet as air
When all there is
Is knowing that you feel what you are feeling
Hold your own
[...]
-Kate Tempest-
When time pulls lives apart
Hold your own
When everything is fluid, and when nothing can be known with any certainty
Hold your own
Hold it 'til you feel it there
As dark, and dense, and wet as earth
As vast, and bright, and sweet as air
When all there is
Is knowing that you feel what you are feeling
Hold your own
[...]
-Kate Tempest-
Geen opmerkingen:
Een reactie posten