Eindejaarslijstjes 2023

Net zoals vorig jaar lijstte ik een aantal leestips op in allerlei genres. Achttien van de 59 boektitels heb ik uitgekozen. Lees ook mijn maandoverzichten voor korte besprekingen. 

Kort

1. Walk the blue fields – Claire Keegan (Engels gelezen)
2. Antarctica – Claire Keegan (Engels gelezen)
3. Foster - Claire Keegan (Engels gelezen)
4. On Connection – Kae Tempest (Engels gelezen)
5. Mijn lieve jongen – Nele Baplu

Poëzie

1. Dat alles over liefde gaat – Bart Moeyaert (samengesteld door Esther Naomi Perquin)
2. Doen en laten – Judith Herzberg
3. De ziel moet altijd op een kier – Emily Dickinson (tweetalige bundel)
4. Het nodige breken – Sara Eelen

Romans

1. Schemerleven – Jaap Robben
2. Half leven – Aya Sabi
3. Norwegian Wood – Haruki Murakami
4. Les années – Annie Ernaux (Frans gelezen)
5. Shy – Max Porter (Engels gelezen)
6. De afgronden – Pilar Quintana

Kinderboeken en (heerlijke) hoorspelen

1. Wat je moet doen als je over een nijlpaard struikelt – Edward van de Vendel & Martijn van der Linden
2. De Bremer Stadsmuzikanten – Het geluidshuis
3. Sunjata – Pieter Embrechts & Sabien Clement 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Half leven - Aya Sabi

Boeiende en leerrijke debuutroman over een urgente zoektocht 

Aya Sabi schreef met Half leven in 2022 een kanjer van een debuutroman, waar ze in oktober 2023 de Fintro Publieksprijs mee won. In 2017 schreef ze al eerder een kortverhalenbundel Verkruimeld land die met stip op mijn leeslijst komt te staan.

In Half leven neemt deze in Genk opgegroeide Nederlands-Marokkaanse auteur ons mee in de verhalen van drie generaties vrouwen waar ook de Marokkaanse geschiedenis doorheen schemert. Het verhaal van grootmoeder Fatna is het meest uitgewerkt en de rode draad doorheen het boek. Zij groeit in de jaren 1950 op in een armoedig gezin in een klein dorp waar ze al als jong meisje hard moet meewerken in het huishouden. Totdat ze wordt uitgehuwelijkt, heeft ze het nog vrij gelukkig met haar zusjes. Je hart breekt als je leest over het grote trauma en het harde leven dat ze meemaakt. Door een gelukkig toeval wordt ze opgenomen in het huis van een meer wereldse progressieve Marokkaanse vrouw die een rol opneemt in het verzet tegen de Franse bezetter van die tijd, die als voorbeeld dient voor Fatna. Fatna’s leven breekt dan open vanaf het moment dat ze gezien wordt als een kokkin waarvoor velen van heinde en verre komen om van haar hemelse gerechten te proeven. Pas dan voelt ze zich ook gezien als vrouw, en zal ze ook durven spreken en uit haar eigen opgelegde zwijgen losbreken.

Het verhaal van Fatna wordt niet chronologisch verteld. En tussen de fragmenten over Fatna’s leven lees je de brieven die haar dochter Hamouda schrijft vanuit Nederland waar ze dankzij haar geëmigreerde ouders opgroeide, naar haar grote Marokkaanse liefde. Als derde verhaallijn heb je de essays van kleindochter Shams die geboren is in Nederland. De verschillen tussen de drie vrouwen zijn groot op cultureel vlak en qua opleidingsniveau, en tegelijkertijd zijn ze met elkaar verbonden door de pijn die van generatie op generatie werd doorgegeven en het leed dat ze alle drie dragen. Shams heeft Geschiedenis gestudeerd en gaat in haar essays op zoek naar de leegte die in haar zit, en probeert die te begrijpen. Tegelijkertijd graaft ze naar de geschiedenis van haar familie, hoewel de lezer meer weet over het leven van haar grootmoeder dan zij ooit kan weten. Zowel de fictie als de non-fictie zijn op zich onvoldoende om haar doel te bereiken hoewel ze de gave van het woord en een scherpe pen heeft.

Er zitten vele lagen in dit boek. De geschiedenis van Marokko is een voorbeeld van kolonisatie, verzet en dekolonisatie. Er wordt weleens gezegd en geschreven dat in Marokko de dekolonisatie van het land tegenover de Franse bezetter de metafoor is voor de dekolonisatie van de vrouw tegenover het heersende patriarchaat, de vrouw die onderdanig moet zijn aan haar man. Aya Sabi wou met dit boek een gemengd beeld brengen van verschillende vrouwen die allemaal een bepaalde evolutie hebben doorgemaakt, en wou hiermee het cliché van de stille, onderdanige vrouw bijstellen zonder deze problematiek te onderbelichten, waarin ze zeker is gelukt. Ook het beeld van de “heel luide” vrouw en als “minister van binnenlandse zaken”, een gezegde uit Marrakech, is in feite een soort cliché.

Verschillende complexe thema’s worden in het boek aangehaald waarvan sommige weliswaar beter worden uitgewerkt dan andere. Die thema’s zijn niet typisch voor een zogenoemde “migratieroman” maar herkenbaar voor zovelen onder ons: de zoektocht naar onszelf, de pijn die kan doorgegeven worden van een (groot)moeder naar de volgende generaties, de psychologische inslag, enz.  De gehele roman is gekruid met prachtige metaforen, fragmenten en zinnen. Niet alleen dat, ook de gerechten die Fatna met haar handen ineen tovert en de bijhorende geuren uit haar keuken zijn de moeite waard om volledig in je op te nemen.

Als de verhalen van de dochter en van de kleindochter verder waren uitgewerkt, hadden we waarschijnlijk nog steeds een prachtig familieverhaal gekregen van minsten 800 pagina’s. De verhaallijn van Fatna mag dan wel de spannendste zijn, de combinatie met de andere levens beschreven in de andere stijlen en genres maken in mijn ogen het boek boeiender, origineler en leerrijker, en heeft me zeer zeker aandachtiger gemaakt en meer doen nadenken dan een volledig uitgesponnen uitwerking van de drie beschreven levens. De tijd die voor dergelijke uitwerking meestal nodig is heeft het hier waarschijnlijk afgelegd tegen de urgentie van de zoektocht van deze jonge talentvolle schrijfster. Hopelijk krijgen we nog veel moois te lezen van Aya Sabi!  

Met dank aan de leesclub van Karakter Collectief (theatergezelschap Merksem)

Titel: Half leven

Auteur: Aya Sabi

Uitgever: Das Mag

Jaar: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

De afgronden - Pilar Quintana

Een psychologische kindertijd-roman met rake observaties in een lyrische taal  

De Colombiaanse Pilar Quintana (Cali, 1972) was dit jaar te gast op het Crossing Border festival, zowel in Den Haag als in Antwerpen, waar ik haar een aangenaam en boeiend gesprek zag voeren met de immer enthousiaste interviewster en veellezer Melissa Giardina. In Nederlandse vertaling kwam in mei dit jaar van haar hand De afgronden op de markt, uitstekend vertaald overigens door Brigitte Coopmans.

In de eerste paragraaf van het boek voel je de spanning al oplopen die Claudia, ook wel “kleine Claudia” genoemd in dit boek, in haar kindertijd voelt bij haar thuis in Cali. Het appartement waar ze woont met haar ouders heeft haar moeder ingericht als een jungle. Op de benedenverdieping woekeren overal de planten die er bijna alles doen dichtgroeien, maar ook de angsten die ze van kindsbeen af meekrijgt. Haar moeder, “grote Claudia”, is veel jonger dan de man en vader in huis, die een lokale supermarkt runt en van ’s morgens tot ’s avonds aan het werk is, zijn dochter amper ziet, en ook veel minder oog heeft voor zijn vrouw waardoor ze langzaamaan allemaal uit elkaar zullen groeien.

Grote Claudia leest graag naast het verzorgen van haar planten, roddeltijdschriften over beroemdheden, die ze meestal in depressieve staat in haar bed leest, en dan ook nog over hoe bepaalde beroemdheden die ze volgt, aan hun einde komen. Hierover vertelt ze dan anekdotes aan haar dochter, die ze op haar beurt gebruikt om haar fantasie aan het werk te zetten.

Dan komt de zus van haar vader, tante Amelia, terug met een verrassing na een reis naar Europa: ze is net getrouwd met de jonge Gonzalo die haar naar Cali vergezelt, en daarnaast brengt ze ook de prachtige pop Paulina mee als cadeau voor de jonge Claudia om haar gezelschap te houden. Kleine Claudia heeft een goede relatie met haar tante die er voor haar, is als haar moeder weer eens depressief te bed ligt en haar vader maar steeds aan het werken is. Die relatie komt op de helling te staan als haar moeder na de komst van Gonzalo zich duidelijk beter begint te voelen en Claudia overal naar toe brengt waar ze maar wilt. Die periode blijft niet duren, en brengt ook jammer genoeg een lange tijd een serieuze breuk te weeg tussen haar ouders, én terzelfdertijd met haar tante.  

Er komen nog geheimen en angsten bij als ze om terug samen te zijn met de familie vertrekken naar een vakantiehuis waar de jonge Claudia weliswaar een hele zomer kan spelen, maar ook vlak naast enkele grillige kraters komt te wonen en waar de geest van een overleden jonge vrouw rondwaart die net als de overleden sterren waarover haar moeder zoveel vertelt, haar fantasie op hol brengt. Claudia is als enig kind veel op zichzelf, en dient doorgaans naast haar schooltijd in een wereld vol volwassenen te leven. Het maakt er haar leven zeker niet gemakkelijker op. Door in zulke jungle op te groeien, creëert Claudia haar totaal eigen wereld en moet ze zich zo proberen los te rukken van haar jeugd en haar zelfgemaakte spoken.

De onzekerheid en eenzaamheid van kleine Claudia zijn ongetwijfeld herkenbaar voor heel wat tieners. Dit is dan ook een erg psychologische roman geworden. Desondanks zit er een bepaalde lichtheid in door een bepaald soort humor die hier en daar doorheen de tekst sluimert. Het boek stokt ondanks de spanning en de voortdurende beklemming nooit echt, en is vlot leesbaar, ook door de lichte taal die erin gebruikt wordt. Quintana weet een sterk verhaal te brengen over een kind dat moet leren laveren in haar kindertijd tussen de planten, de spanningen en de stiltes van haar ouders, en doet dit met een scherp observerende én lyrische pen, die heel goed verschillende beelden en een beklemmende sfeer kan scheppen. Zij is zeker een interessante auteur om te onthouden. Voor deze roman ontving Quintana de Premio Alfaguara, een van de grootste prijzen voor de Spaanstalige literatuur. 

Titel: De afgronden

Auteur: Pilar Quintana

Vertaler: Brigitte Coopmans

Uitgever: Meridiaan Uitgevers

Jaar: 2023

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in september en oktober 2023

Romans 

1. Wij zijn licht - Gerda Blees

Midden in een zomernacht sterft Elisabeth, de oudste bewoonster van de spirituele woongroep Klank en Liefde. Haar drie huisgenoten worden aangehouden: het streven van de groep om te stoppen met eten en van licht, lucht en liefde te gaan leven, lijkt Elisabeth fataal te zijn geworden. Ze vormden een kleine sekte die in enkele zelfvernietigende idealen geloofden. 

Het verhaal is een beetje beklemmend maar doordat het perspectief telkens per hoofdstuk verschuift naar de verschillende personages (de hoofdpersonages, de buren, een vader van een van de personages, enz.), en zowel concrete aan te raken objecten als theoretische concepten (de nacht, de twijfel, een sinaasappelgeur), is het moeilijk om echt in het verhaal meegenomen te worden en te sympathiseren voor deze of gene. Niet zeker waarom deze roman in 2021 de Nederlandse Boekhandelsprijs heeft gewonnen. Peter Terrin, Jeroen Olyslaegers, Charlotte Van den Broeck, Peter Verhelst, evenals Jaap Robben (allen Confituur Boekhandelprijswinnaars): allen spreken zij me meer aan. Net geslaagd met de hakken over de sloot. 

2. Les années - Annie Ernaux 

Dé alles omvattende memoires van deze Franse Nobelprijswinnares, maar dan een auto-socio-biografie waarin de collectieve en de persoonlijke geschiedenissen worden vermengd. Ernaux vertelt door te verwijzen naar foto's over de voorbije tijden en de ermee gepaard gaande tijdsgeest, waarin ze versnelt en dan weer vertraagt, over grote Franse filosofen en sociologen toen deze nog grote namen waren in Frankrijk, en het afbrokkelen van autoriteit. Ernaux voelde zich in haar jonge tijd verstikt door oude structuren, maar in de plaats van een betere maatschappij kwam er een overweldigende bocht naar ontspanning en consumentisme en minder filosofie om de samenleving op te baseren. De drang naar individualiteit en meer koopkracht voor iedereen kwam ook met de nadelen ervan. In de jaren 1950 en '60 werd er geloofd in de vooruitgang. Na de mislukte revolutie van '68 in Parijs wil Ernaux al teruggaan naar "vroeger". Het is nogal zwaar om te lezen in de Franse taal en over Franse referenties die niet evident zijn voor (jongere) lezers die deze niet altijd en allemaal kennen. Ze blijft fascineren, vertelt boeiend en is een geweldig auteur. Haar schrijfstijl is heel specifiek en de moeite waard om te ontdekken in de originele taal. Ze is ook steeds een feministe pur sang geweest en nog altijd. 

Kort lit

3. April - Ellen Deckwitz, 4. Mei - Arjen van Veelen en 5. Juni - Philip Huff

De volgende boekjes in de Das Mag-kalenderreeks. Nog twee te gaan. Arjen van Veelen stak er deze keer bovenuit. Ellen Deckwitz' pleidooi voor de Mei van Herman Gorter was niet herkenbaar genoeg, Philip Huff slaat soms zijn 'feministische' bal mis. 

6. De zeer schone uren van juffrouw Symforosa, begijntjen - Felix Timmermans  

Een kort en levendig verhaal uit 1918 over een onbereikbare liefde dat ik met veel plezier gelezen heb dankzij de Dbnl. Dit ter voorbereiding op het toneelstuk van Het Nieuwstedelijk "Surfer Rosa Begijntje", waarin dit verhaal van Felix Timmermans en de debuutplaat "Surfer Rosa" van de Pixies tot een intense samenwerking gekomen zijn in de gracieuze regie van Adriaan Van Aken. Fijne lyrische taal, luide muziek, grote emoties.  

7. Mijn lieve jongen - Nele Baplu, mijn recensie

Mijn lieve jongen is de nieuwe novelle van bezige bij Nele Baplu, dat in eigen beheer werd uitgegeven. Met een gevoelige en poëtische pen schreef ze een verhaal over opa Arthur, Tuur voor de vrienden, die in een gevorderde fase van dementie zit. In de mist van zijn geheugen haalt hij herinneringen op aan de boottochten op zee met zijn kleinzoon. Opnieuw een aanrader van formaat!

Poëzie

8. Doen en laten - Judith Herzberg

Super genoten van deze uitgebreide gedichtenbundel bij Rainbow Pocket van werk van de grote Nederlandse dichter Judith Herzberg. Prachtige gedichten! Over liefde en alledaagse banale dingen die ze in een eigen stijl in knappe verzen giet. Suggestief en niet te veel aan woorden.

9. Een handjevol veerkracht - Liz is more

Een verzameling vol rijmende versjes en quotes waar je je als het nodig is aan kunt optrekken. In deze reeks verschenen reeds meer boekjes als Een handjevol troost, Een handjevol vriendschap, Een handjevol rust, enz. 

10. Het nodige breken - Sara Eelen, mijn recensie

Dit is een geweldige poëziebundel met gedichten die erg tot me spreken op dit moment en die me emotioneel direct raakte. Enkele gedichten te vinden in mijn korte bespreking. Sara Eelen is een dichter die al publiceerde in tal van literaire en poëzietijdschriften zoals Kluger Hans en Het Liegend Konijn. Ze is ook essayist, videomaker en sociaal werker, één van de gezichten achter het burgerinitiatief Hart Boven Hard, en lid van de kerngroep van de Klimaatdichters.

Kind & Jeugd

11. Leve Astrid! - Barbara Rottiers

Barbara Rottiers, schrijver, illustrator, presentator, verhalenverteller, theater-en stemmenwerker, vertelt ons op haar eigen persoonlijke komische wijze hoe waardig ouder te worden en door het levensverhaal van de beroemde Zweedse kinderschrijfster Astrid Lindgren, aan de hand van een even fijne tekst als geweldig grappige illustraties. Lindgren was feministisch avant la lettre. 

Beluisterd

12. De Bremer Stadsmuzikanten - Het Geluidshuis

De muzikale ezelin Iya, de hond Moon, de kat Scat en de haan Cocky gaan op zoek naar eeuwige roem. Het maakt niet uit waar, zolang het maar niet in Bremen is. Want daar gebeurt nu werkelijk nooit iets. Maar van hun plannen blijft niet veel over, wanneer het pad naar de roem toevallig langs een hut in een bos loopt, waar ’n stel vraatzuchtige rovers het een en ander gegijzeld houden... 
Het Geluidshuis bewerkte dit Grimm-sprookje tot een geweldig funky Heerlijk Hoorspel in 2011 met een aantal van de beste Vlaamse acteurs die de verschillende stemmen inspreken en inzingen, waaronder Nathalie Meskens, Jenne Decleir, Pieter Embrechts, Koen De Graeve, Gène Bervoets en Bruno Vanden Broecke. Warre Borgmans is zoals steeds in de hoorspelen een fantastische meester-verteller. De muziek tilt het hele verhaal naar een nóg hoger niveau. 

13. Sunjata - Pieter Embrechts en Sabien Clement

Een heerlijk audioverhaal met een boekje vol levendige kleurrijke illustraties van Sabien Clement van allemaal prachtige liedjes op basis van de musical "Sunjata, de leeuwenkoning van Mali" uit 2006, dat ik graag weer beluisterde na al die jaren en waar ik weer wat nostalgisch van werd. ❤️ 🥰

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Het nodige breken - Sara Eelen

Een poëziebundel die recht naar het hart gaat

Dit is een bundel met gedichten die erg tot me spreken op dit moment. Over de tijd die onontkoombaar is, en hoe we ons daarin bewegen, hoe we met die tijd omgaan, we er ons toe verhouden. Een geweldige bundel die me emotioneel direct raakt, zonder elke zin te willen/moeten begrijpen. 

Sanseveria

Je ligt opgerold in een eenpersoonsbed.

In de hoek van de kamer

staat een sanseveria die je hebt uitgekozen

omdat je ervan weg kan gaan.

Sinds enkele dagen trekt de plant meer zuurstof uit de ruimte dan jij.

Niet omdat je weg bent

maar omdat je jezelf zo op het bed hebt gerold

waardoor de lucht zich als een laken over je heen legt.

Niemand ziet de zwermen op je neerdalen.

Niemand legt zijn hand op je dij als een pleister.

We vormen rijen

waarlangs je verdriet geen uitweg ziet.

We trekken de lamellen open

in een barcode die je ogen niet willen scannen.

Je lijkt een kleurplaat beklad door een rusteloos kind.

Alles buiten de lijntjes behalve je lach.

De laatste zinnen van Genesis:

[...]

Het leven rolt zich uit als een zachte deken

maar op het einde toont het hoe het al die tijd

iets hard en doods bewaarde binnenin.

Titel: Het nodige breken

Auteur: Sara Eelen

Uitgever: Uitgeverij Vrijdag

Jaar: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Mijn lieve jongen - Nele Baplu

Een klein en krachtig verhaal dat lang blijft nazinderen

Mijn lieve jongen is de nieuwe novelle van bezige bij Nele Baplu, dat in eigen beheer werd uitgegeven. Met een gevoelige en poëtische pen schreef ze een verhaal over opa Arthur, Tuur voor de vrienden, die in een gevorderde fase van dementie zit. In de mist van zijn geheugen haalt hij herinneringen op aan de boottochten op zee met zijn kleinzoon.

Ook al heeft hij die kleinzoon aan de zee moeten afgeven, betekent die zee nog steeds veel voor hem. Natuurlijk loopt hij er ook zo vaak vertwijfeld langs om terug te vinden wat hij er verloren is. Hij probeert zich zo vast te klampen aan zijn herinneringen waarbij hij heden en verleden steeds meer door elkaar begint te mengen. Zijn dochter, de moeder van de kleinzoon, probeert op hem te letten en er voor hem te zijn.

Nele Baplu is opnieuw erg goed in het poëtisch suggereren van haar verhaal, en laat naast haar prachtige zinnen ook de witzinnen in haar novelle overduidelijk spreken, en gunt ze deze de lezer om ons zo de tijd te geven het verhaal in ons op te nemen en voor onszelf te interpreteren. Zoals schrijfster Maud Vanhauwaert het zich in haar lezing in het Antwerpse Letterenhuis ook liet ontvallen, zijn witzinnen vaak hiervoor van belang in een sterk boek.

Korte zinnen en weinig woorden brengen een klein verhaal waarin velen zich zullen herkennen. Ze maken dat je wordt meegenomen in het verdriet van opa Arthur, en wakkeren je empathie voor hem aan. De beelden uit dit kortverhaal blijven lang aan je plakken, daar mag je zeker van zijn. Opnieuw een aanrader van formaat.

Titel: Mijn lieve jongen

Auteur: Nele Baplu

Uitgever: Eigen beheer

Jaar: 2023

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Verslagje Zuiderzinnen 2023

Literair stadsfestival om van te smullen 

Wat had ik uitgekeken naar 17 september! Dé zondag van de vernieuwde Zuiderzinnen. Enkele vroegere edities van de laatste jaren tussen 2000 en 2012 had ik al eens bijgewoond, en daarom keek ik er zo naar uit om terug naar dit toen zo beroemde literair stadsfestival te komen.
Mijn bijdrage aan de crowdfunding in de aanloop naar het festival gaf bij de inkom, waar ik me tijdig aanmeldde, recht op een gratis ticket en een consumptie. Het was even zoeken, maar dat kwam in orde door de vrijwilligers aan het onthaal bij de start van dit nieuwe begin.

De weer drukdoende Don Vitalski presenteerde de opening van het festival met het Zuiderzinnenlied door initiatiefnemers Ernst Löw en zijn eega Deborah Ostrega. Na enkele openingsspeeches van de andere trekkers Axel Daeseleire en Luc Huybrechts, luisterde ik nog even naar Jeroen Olyslaegers om daarna naar de eerste locatie te vertrekken op de “Gedempte Zuiderdokken”: de prachtige Bar Local waar de heerlijke Jan De Smet met veel smaak en plezier werk van Drs. P. ten berde bracht en terug tot leven wekte. Het boegbeeld van het ter ziele gegane De Nieuwe Snaar en nog steeds muzikale-duivel-doet-al combineerde opnieuw geweldige liedjesteksten met zijn fantastische accordeon-deunen. Een heerlijk optreden als vliegende start mag je wel zeggen!

Daarna ging ik snel verder naar Cinema Lumière in het FotoMuseum om auteur-cowboy Christophe Vekeman aan het werk te zien met enkele voor mij best herkenbare hilarische midlife-gedichten 😂, weliswaar uit mannelijk standpunt bekeken. Het standpunt van mijn smartphone moest wat hoger om boven zijn cowboyhoed uit te komen en een foto te kunnen nemen van de volgende auteur: Peter Terrin. Die kwam voorlezen uit zijn laatste roman De gebeurtenis, die ik al wel gelezen had, maar daar werd zeker door hem nog iets aan toegevoegd. Zo gaat dat nu eenmaal met sommige schrijvers die je kunnen ‘vastpakken’ op een podium. Het gevolg was dat ik goed gelachen en met interesse geluisterd heb.

Voor mijn volgende geplande stop had ik nog minder tijd. Een rondje rond de werken die aan de andere kant van dit uitgestrekte plein nog bezig zijn deden me met wat vertraging toekomen in het Zuiderpershuis voor de geweldige allround schrijfster Joke Van Leeuwen. Gelukkig schoven er nog mensen aan in de zaal en ging er nog ergens een smartphone af, waardoor ze zelf ook wat later in gang schoot. Joke van Leeuwen is een schat van een mens: zowel grappig, lief als scherp wanneer het nodig is. Ze vermengde enkele van haar kindergedichten met enkele teksten uit haar werk voor volwassenen, maar alles wat deze Nederbelgische schrijft is even heerlijk en eerlijk.

Vanuit het Zuiderpershuis liep ik wat verder door naar galerie Keteleer voor de ver’Brussel’de Nederlander Rob van Essen, die ik voor het eerst ook gedichten hoorde voorlezen. Hij heeft onlangs een gedichtenbundel uitgebracht “Alleen de warme dagen waren echt”, waaruit hij enkele gedichten voorlas. Galerieën zijn blijkbaar ietwat minder be-“stoeld” dan theater-of cinemazalen voor toch ook heel wat aanwezigen. Daar viel mee om te gaan en steun werd er uiteindelijk gevonden om ontspannen te kunnen luisteren. 

Want daarna kwam Elvis Peeters (muziekpseudoniem voor Jos Verlooy) nog aan de beurt, één helft van het duo dat net de roman “De Tijden” heeft uitgebracht. (De andere helft, echtgenote Nicole Van Bael had zich verontschuldigd en liet haar man de honneurs waarnemen.) 

Elvis Peeters bleef zijn naam waardig en sloeg ook nog enkele hoge noten aan, bij herhaaldelijk aandringen kreeg hij zelfs het voor het literair-kunstzinnige gebeuren opgedaagde publiek nog mee ook. De stem van jazz- en punkband Wilderman (en wijlen jaren ‘80 cult-rockgroep Aroma di Amore) is blijkbaar een stevige, ik moet toegeven dat ik nog niet van deze muziek gehoord had. Zijn Nederlandse liedteksten op dit korte optreden waren in ieder geval erg de moeite waard. Van hem zou ik best nog een langere lezing willen horen! Marcel Van Thilt indachtig ook, dus was het niet zo erg dat ik die naam op het podium had geskipt. 

Ik ben nog even naar dat podium terug gewandeld om naar Roland Van Campenhout te gaan luisteren die even kwam ‘bluesen’ voor het aanwezige publiek dat de trappen van het Museum voor Schone Kunsten bezet hield en van de stralende zon aan het genieten was. Daarna nog even gedag gaan zeggen aan misschien wel de meest sympathieke dichter die ik ken, en waarschijnlijk al zijn fans persoonlijk tagt in zijn heilige drievuldigheidsprofielen op een bekend sociaal medium: de geweldige Peter Holvoet-Hanssen. Het is nu al uitkijken naar zijn Wolkendragers-voorstelling op 20 oktober!

Nog een keertje ging ik richting Café Local dat goed vol was gelopen om naar de internationale succesacteur Koen De Bouw te komen luisteren (De Brit Ben Elton die zijn Britse evenknie ‘Professor T’ speelt is een fan van hem!) Wel, deze De Bouw bracht aan het einde van de dag een verhaal van de betreurde schrijver Jean-Marie Berckmans volledig tot leven met zijn prachtige stem. En dat deze combinatie véél volk trok, is een understatement! Ook een heel tof optreden om mee te maken dus. Ik was nog graag in het overvolle hippe café De Hopper binnen geraakt om naar de Nederlandse ster Frank Boeijen te kunnen luisteren, maar oké, ik had toch voldoende gezien om dit niet aan mijn hart te laten komen.

Dat het nieuwe #ZuiderZinnen - festival goed was! Smul smul...  op naar de volgende editie!?! 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in juli en augustus 2023

Romans 

1. De dood in Taormina - Arnon Grunberg: mijn recensie

Mooie zinnen en rare situaties à la Grunberg, maar te bizar verhaal om te kunnen meebeleven. Natuurlijk is hij een stilistisch schrijver. Je moet wel een liefhebber van dit soort boeken zijn. 

 2. Schemerleven - Jaap Robben

Prachtig ontroerend boek. Ik was geboeid tot aan het einde, en had dikwijls een krop in de keel. 

Kort 

3. De gebeurtenis - Peter Terrin: mijn recensie

Een nauwgezet gecomponeerd verhaal maar de personages zijn ook levendig en goed neergezet. Er zijn heel wat personages die je leert kennen in enkele snapshots die als in een film door elkaar heen worden gemonteerd. Aandachtig lezen is nodig om al de verschillende verhalen en perspectieven te kunnen volgen. 

4. Ik dacht dat jij - Joke van Leeuwen: mijn recensie

Een gedurfd en heel sterk verhaal van deze ervaren auteur waarin ze het perspectief weergeeft van een man die erg manipulatief is en zijn nieuwe vriendin aan haarzelf doet twijfelen. Joke van Leeuwen houdt haar verhaallijn consequent vast en toont de gevolgen van gaslighting.  

5. Antarctica - Claire Keegan: mijn recensie

Het fantastische donkere en ongemakkelijke debuut van de Ierse Claire Keegan. Een kortverhalenbundel waarin alle verhalen erg sterk zijn! Doorleefde personages en naar de keel grijpende situaties. 

6. Koude soep - Annelies Verbeke

Annelies Verbeke maakte een wandeling langs de Belgische kust. Een leuk boekje met knap neergeschreven beschouwingen. De titel heeft ze van de enige echte Kamagurka uit Vlaanderen geleend. ;-) 

7. Maart - Saskia De Coster 

Saskia De Coster wordt telkens verliefd in maart, en wil die maand liefst skippen. Opnieuw een Das Mag-boekje dat maar middelmatig is. Misschien ligt het niet aan De Coster zelf maar is het in opzet gewoon té kort gehouden.  Dit zijn precies altijd vingeroefeningen in plaats van een afgerond plaatje. 

Non-fictie

8. On connection - Kae Tempest: mijn recensie

“Connection”, verbinding, met elkaar is de centrale focus in dit dunne maar veelomvattende wijze boekje. En in het geval van Kae Tempest vooral dan verbinding door middel van creativiteit en het maken van kunst. In het Engels gelezen. Tempest heeft het over ervaringen van tijdens tournees in verschillende plekken en landen als beginnend (slam) poëet waarin hen op onverwachte momenten verbinding vindt met het publiek dan wel toevallige passanten. Menselijkheid, kwetsbaarheid, mildheid voor jezelf ook als je faalt of ‘valt’, open staan voor elkaar, en open staan voor het leven zijn elementen die in verschillende vormen terugkeren.

9. Marzahn, mon amour: Geschichten einer Fusspflegerin - Katja Oskamp: mijn recensie

In mei dit jaar won dit boek de Dublin Literary Award, die openstaat voor zowel Engelstalige als naar het Engels vertaalde romans die in de loop van de twee voorafgaande jaren zijn gepubliceerd in het Engels. Katja Oskamp, schrijver en journaliste, geeft haar leven een andere wending nu ze ergens eind de 40 is, haar schrijven niet meer veel betekenis heeft, haar kinderen het huis uit en haar man ziek. Ze laat zich omscholen tot medisch pedicure (of chiropedist). In dit boek verweeft ze haar eigen persoonlijke verhaal met de verhalen die de cliënten die in haar medische stoel passeren aan haar vertellen. Net als op haar cliënten laat ze ook het licht schijnen op haar twee collega’s, die ze met evenveel vriendschap, liefde en tederheid tot leven wekt. Ook de geschiedenis van de DDR leer je zo beter kennen. Het geheel voelt niet zwaar aan, er is ook voldoende humor in vervat!

10. Woke is het nieuwe Marrakech-pact - Tom Lanoye

Een nieuw heerlijk villain pamflet van de unieke en verjaarde Tom Lanoye. Je bent best wel wat op de hoogte van de Belgische politiek van de laatste jaren. 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Marzahn, mon amour: Geschichten einer Fusspflegerin

Hoe je een andere wending aan je leven kan geven

 

In mei dit jaar volgde ik een keer uit nieuwsgierigheid de uitreiking van de Dublin Literary Award, die openstaat voor zowel Engelstalige als naar het Engels vertaalde romans die in de loop van de twee voorafgaande jaren zijn gepubliceerd in het Engels. De nominaties voor de longlist van deze Award worden telkens uitgebracht door publieke bibliotheken uit 177 landen wereldwijd. Bij een vertaald boek gaat er van het prijzengeld ook een vierde naar de vertaler. Dit jaar werd “Marzahn, mon amour: Geschichten einer Fusspflegerin” uit 2019 van de Duitse auteur Katja Oskamp de laureaat. In 2021 kwam hiervan een Engelse vertaling uit, in het Nederlands is dit boek nog niet beschikbaar. Een vertaaltip voor de uitgeverijen hier!

Het boek is autofictie. Ergens in de veertig, in die midlife jaren, beleeft de schrijver Katja Oskamp een moeilijke periode: haar kinderen zijn het huis uit, haar man wordt ziek en haar schrijven lukt ook niet meer goed. Ze wordt als het ware onzichtbaar. Dan ben je noch oud noch jong, dit zijn ‘vervlogen, vaag geworden’ jaren: 

“Die mittleren Jahre, in denen du weder jung noch alt bist, sind verschwommene Jahre. Du kannst das Ufer nicht mehr sehen, von dem du einst gestartet bist, und jenes Ufer, auf das du zusteuerst, erkennst du noch nicht deutlich genug.” 

Op een goed ogenblik krijgt ze een aanbod waardoor ze zich omschoolt tot medisch pedicure (chiropedist oftewel “Fusspflegerin”). Ze gaat werken in het stadsdeel Berlijn Marzahn*, dat getekend is door sociale appartementen waarin vele bewoners in min of meer precaire sociaaleconomische omstandigheden wonen. 

Een zij-uitstapje naar het vorige boek dat ik las: Kae Tempest schreef om terug in verbinding te komen met mensen, het leven aan te raken, er te zijn voor elkaar. Katja Oskamp deed dit dus in de praktijk, toen ze zich in haar eigen persoonlijke crisis bevond en haar leven een andere wending gaf door zich in te zetten in een medisch zorgberoep voor mensen die daar, te midden van hun levensgebeurtenissen, ups en downs, een dagelijks te voeren strijd, zich terug gezonder door gaan voelen en hun welzijn hierdoor duidelijk verhoogt. Ook het pure ‘lichamelijke’ contact is iets dat respect betuigt naar haar cliënten toe, en wat volgens Oskamp zo gemist werd tijdens de lockdown. Tegelijkertijd krijgen deze cliënten de durf om hun levensverhaal met haar te delen, waardoor zij ze kon opschrijven, en waarbij er zeker enkele uitzonderlijke zitten. 

Oskamp slaagt erin haar cliënten en zichzelf te portretteren en hoe ze tot dit besluit is gekomen te vatten in een spaarzaam licht boek dat deze verschillende verhalen en haar eigen verhaal als rode draad samenvlecht tot één geheel. Net als op haar cliënten laat ze ook het licht schijnen op haar twee collega’s, die ze met evenveel vriendschap, liefde en tederheid tot leven wekt. Ook de geschiedenis van de DDR leer je zo beter kennen. Dat geheel voelt niet zwaar aan, er is ook voldoende humor in verweven!

Achteraf lees je wel in enkele interviews naar aanleiding van deze prijs dat ze net door dit boek in haar thuisland evenals al in enkele andere landen uit haar onzichtbaarheid is getreden en daardoor terug deeltijds is gaan werken. Of hoe een leven anders kan gaan lopen, als je er een flinke draai aan durft te geven. 

*Marzahn is van oudsher een dorp en wordt sinds de 20ste eeuw getekend door de bewogen Duitse geschiedenis: in de jaren 1920 gaat het behoren tot het uit z’n voegen gebarsten Groot-Berlijn; onder Nazitijd wordt het gebruikt voor verschillende kampen voor dwangarbeiders en er wordt ook een interneringskamp voor zigeuners opgericht; na W.O. II komt het onder Sovjetbezetting en gaat het behoren tot Oost-Berlijn; in de jaren 1970 wil de DDR het sociale huisvestingsprobleem oplossen en in Oost-Berlijn maar liefst 200.000 nieuwe woningen bouwen, waarvan er een heel deel in de vorm van hoogbouw in Marzahn komen; na 1990 bij de Duitse hereniging hoort het terug tot het eengemaakte Berlijn en ondergaat het nog eens enkele herschikkingen als district.

Titel: Marzahn, mon Amour: Geschichten einer Fusspflegerin

Auteur: Katja Oskamp

Uitgever: Hanser Berlin

Jaar: 2019

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

On Connection - Kae Tempest

Sterke en knap verwoordde boodschap

Op zoek naar mezelf, want door mij wat verloren en geïsoleerd te voelen de laatste tijd, las ik het essay On Connection van de Britse auteur en artiest Kae Tempest (they/them – hen/hun).
“Connection”, verbinding, met elkaar is de centrale focus in dit dunne maar veelomvattende wijze boekje. En in hun geval vooral dan verbinding door middel van creativiteit en het maken van kunst.

Het thema is wat gekaapt door de corona-lockdown. En verbinding tussen artiesten en een publiek was toen zeker ook ver(der) te zoeken. Tempest heeft het over ervaringen van tijdens tournees in verschillende plekken en landen als beginnend (slam) poëet waarin hen op onverwachte momenten verbinding vindt met het publiek dan wel toevallige passanten. Menselijkheid, kwetsbaarheid, mildheid voor jezelf ook als je faalt of ‘valt’, open staan voor elkaar, en open staan voor het leven zijn elementen die in verschillende vormen terugkeren. Voor de creatievelingen onder ons:

“Words on a page are incomplete. The poem, the novel or the non-fiction pamphlet are finished when they are taken up and engaged with. Connection is collaborative. For words to have meaning, they have to be read.”

Via de schrijver leer je over “Het rode boek” van de Zwitserse psychiater en psycholoog Carl Jung (1875-1961, grondlegger van de analytische psychologie), een psychologisch en eerder spiritueel mystiek werk met als oorspronkelijke titel “Liber Novus” en dat in feite zijn eigen verslag is van de geestelijke crisis die hij zelf doormaakte, en zijn eigen analyse daarover van een paar jaar later. Tempest gaat mee in zijn theorie dat mensen zowel een innerlijke geest hebben om de diepten te verkennen (“spirit of the depths”) als een geest om de voorbijgaande tijd mee te confronteren (“spirit of the times”), en die er is om aan onze meer onmiddellijke behoeften en ambities te voldoen. Tempest beargumenteert dat we beiden nodig hebben maar dat de balans nu overslaat naar die laatste:

“In order to regain our balance, we need to remaster the ability to go deep, to ‘turn away from outer things’. To face what is in ourselves.”

We moeten dus meer naar onszelf kijken en ontdekken wat er in ons zit. Maar ook zien wat er in onze onmiddellijke nabijheid gebeurt en niet, zoals zo veel gebeurt, in onszelf en onze eigen gedachten blijven. Naar buiten gaan voor andermans verhalen.

"Look up. There’s life in there. Put yourself away. Let go of yourself. Tune in to other people. To the movement in the branches, the sudden coming of rain or the patterns in the waves. To how those two lie on the grass. To how that one sits on the bench with their hands clasped, looking up. To how those three stand at the crossing, playing with each other’s hair. To how that young one shifts the weight of those shopping bags and tries to keep up with ther mother’s strong legs. This is it. This is the thing. This is the beautiful thing."

Ik heb Kae Tempest jammer genoeg nog niet live aan het werk gezien want het blijkt het beste te zijn om hun werk live te zien en horen performen. Hold your own was gelukkig een doorbraaknummer in de hitlijsten en zo kwam deze artiest ook op mijn radar te staan. Er zit ook heel wat ritme en herhaling in dit essay. Dàt werkt ook als je af en toe jezelf (al dan niet hardop als hulp) voorleest, al was het maar om je de Engelse taal nog meer tot je te laten doordringen. Ook al zullen er ongetwijfeld enkele niet erg originele ideeën in voorkomen, is dit boekje een niet mis te verstane sterke en knap verwoordde boodschap.

Titel: On Connection

Auteur: Kae Tempest

Uitgever: Faber & Faber

Jaar: 2020 

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Antarctica - Claire Keegan

Een ongemakkelijk en donker steengoed debuut

English review below 

Deze bundel met 16 kortverhalen (Engelstalig, niet vertaald naar het Nederlands) is het gelauwerde debuut van de Ierse auteur Claire Keegan (Wicklow, 1968), dat al dateert van 1999. Keegan’s kortverhalen verschenen eerder in internationale literaire publicaties als The New Yorker, Best American Short Stories, Granta, en The Paris Review. Ze studeerde in de VS en in het VK (Wales) waar ze zoals zovele moderne Engelstalige auteurs een "Creative writing”- programma (MA – Master of Arts) volgde, om daarna terug te keren naar Ierland.

Deze kortverhalenbundel is gelukkig origineel en bevat meer dan in de andere al gelezen novelles van haar (Small things like these, The Forester’s Daughter, Foster), wel erg donkere, sombere verhalen over haar Ierland, dikwijls met een melancholische ondertoon en die niet goed aflopen. In de verhalen is het dikwijls winter en leef je mee met de personages, voornamelijk vrouwen, die moeten opkomen voor hun plek en hun recht op wat geluk in het leven. Enkele verhalen vinden ook plaats in het zuiden van de VS.

Het titelverhaal vindt dan weer plaats in een Engels stadje. Een vrouw verlangt naar meer avontuur in haar seksleven en trekt er zonder haar man op uit om met een wildvreemde in een “Antarcticaanse” meedogenloze situatie terecht te komen waar ze niet meer uit geraakt. Keegan heeft een meticuleuze, empathische schrijfstijl. Ondanks of eerder dankzij de vele knappe beschrijvingen word je meegezogen in de belevenissen van de personages en kruipen je de rillingen dikwijls over de rug:

“She watched the clock on his bedside table, the red numbers changing. The cat was watching her, his eyes dark as apple seeds. She thought of Antarctica, the snow and ice and the bodies of dead explorers. Then she thought of hell, and then eternity.”

In een ander verhaal dat zich een drietal uur rijden ten zuiden van New York afspeelt, let een au pair op het zoontje van een koppel waarvan de man Ierse roots heeft. Beide ouders werken en vertrouwen haar met hun kind. Toch lost de man een dreigend schot voor de boeg: als er iets met de jongen gebeurt, hebben ze ook geen babysitter meer nodig. De auteur deinst er echter niet voor terug om heel het verhaal lang niet aflatende donkere nogal dreigende gevaren voor het kind te creëren waardoor de au pair er alles aan doet om het te beschermen tot in de laatste zin van de slotparagraaf.

Kinderen worden niet gespaard in de verhalen. Een goede jeugd is er de meesten die erin voorkomen niet gegeven. In het verhaal “Passport soup” is de dochter van een koppel spoorloos verdwenen en serveert de vrouw vol woede en verdriet een gruwelijk brouwsel aan haar wanhopige, door schuld verteerde echtgenoot.  

Ook het verhaal van de Ierse Cordelia dat plaatsvindt in een kustplaatsje midden in de winter op de laatste dag van de twintigste eeuw, blijft hangen. Ze had een affaire met een getrouwde dokter die hun laatste afspraakje niet nakomt. Cordelia wandelt langs de kustlijn van de oceaan en ontmoet daar zijn vrouw in plaats van hem. De sfeer uit dit verhaal evenals uit alle andere is kil en blijft daarom net zo lang aan je plakken, ook al zal je je niet zozeer alle details van zo vele verschillende personages en gebeurtenissen blijven herinneren. Deze kortverhalenbundel is prachtig geschreven, met een sterke opbouw en complexe volle personages, die allen met hun eigen motieven en gedachtegangen nauwkeurig en geweldig goed zijn neergezet. Antarctica is dan wel een ongemakkelijk en donker maar eveneens steengoed debuut van Claire Keegan.

*** 

An uneasy and darkly stellar debut

This collection of 16 short stories (in English, not translated into Dutch) is the lauded debut of Irish author Claire Keegan (Wicklow, 1968), which already dates from 1999. Keegan's short stories have previously appeared in international literary publications such as The New Yorker, Best American Short Stories, Granta, and The Paris Review. She studied in the US and in the UK (Wales) where, like so many modern English-speaking authors, she pursued an MA in Creative Writing, before returning to Ireland.

This collection of short stories is fortunately really original and, more so than in the other novellas of hers which I already read (Small things like these, The Forester's Daughter, Foster), does contain very dark, gloomy stories about Ireland, often with melancholic undertones and that do not end well. In the stories, it is often winter and you sympathise with the characters, mostly women, who have to stand up for their place and their right to some happiness in life. Some of the stories also take place in the southern US.

The title story, in turn, takes place in an English town. A woman longs for more adventure in her sex life and sets off without her husband, only to end up with a complete stranger in an "Antarctic" ruthless situation she cannot get out of. Keegan has a meticulous, empathetic writing style. Despite or rather because of the many clever descriptions, you are drawn into the characters' experiences and chills often creep up your spine:

"She watched the clock on his bedside table, the red numbers changing. The cat was watching her, his eyes dark as apple seeds. She thought of Antarctica, the snow and ice and the bodies of dead explorers. Then she thought of hell, and then eternity."

In a different story set about three hours' drive south of New York, an au pair looks after the little son of a couple whose husband has Irish roots. Both parents work and trust her with their child. Nevertheless, the husband unloads a threatening shot across the bow: if something happens to the boy, they won't need a babysitter any more either. However, the author does not shy away from creating unrelenting dark rather menacing risks for the child throughout the story, making the au pair do everything she can to protect it until the last sentence of the concluding paragraph.

Children are not spared in the stories. A good childhood is not given to most of those featured in them. In the story "Passport soup", a couple's daughter has disappeared without a trace and the wife, full of anger and grief, serves a gruesome concoction to her desperate, guilt-ridden husband. 

The story of Irish Cordelia that takes place in a coastal village in the middle of winter on the last day of the 20th century also lingers on. She had an affair with a married doctor who fails to honour their last date. Cordelia walks along the ocean shoreline and meets his wife instead of him. The atmosphere from this story as from all the others is chilling and therefore sticks to you just as long, even if you won't remember all the details of so many different characters and events. This short-story collection is beautifully written, with a strong structure and complex full characters, all with their own motives and thought processes accurately and wonderfully well portrayed. Antarctica may be an uneasy and dark but equally stellar debut by Claire Keegan.

Titel: Antarctica

Auteur: Claire Keegan

Uitgever: Faber & Faber (2000), Atlantic Monthly (1999)

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Ik dacht dat jij - Joke van Leeuwen

Een dun maar veelzeggend, heel ongemakkelijk boek

Joke van Leeuwen is blijkbaar in 1978 begonnen in het cabaret in het Camerettenfestival. Dat wist ik nog niet maar hier (https://www.youtube.com/watch?v=zQtZehCe_WY) is er een geluidsopname van te vinden op YouTube. Ondertussen is ze een van de meest veelzijdige schrijvers voor kinderen en volwassenen van de lage landen. Als auteur van proza en poëzie, performer en illustrator werd zij voor haar veelzijdige werk onder prijzen bedolven, onder andere met de Gouden Ganzenveer, de Constantijn Huygensprijs, de C. Buddingh-prijs, enkele Zilveren Griffels en een Gouden Uil. Een interessant interview uit De Standaard (DSL-magazine) over ‘De kunst van het leven’ met Jelle Van Riet zet haar carrière en een aantal van haar werken in de schijnwerpers. (https://www.standaard.be/cnt/dmf20230330_95258208 - betaalmuur)

In haar nieuwste korte roman Ik dacht dat jij geeft ze onverwacht en gedurfd een stem aan een naamloze man, die met alle macht en regelmatig probeert zijn nieuwe vrouw Zigi ervan te overtuigen dat hij van haar houdt. Maar van op de eerste pagina heb je door dat hij, een mislukte kunstschilder, een egoïstische en jaloerse kleinzielige man is die Zigi, een knappe talentvolle violiste die het inkomen binnenbrengt en af en toe in het buitenland optreedt, niet verdient. Hij vindt zichzelf net zo goed als Van Gogh maar in werkelijkheid stelt hij slechts een paar werken tentoon in een nieuw geopend buurtrestaurant waar hij slechts één schilderij kan verkopen.

Hij ziet enkel hoe hij alles hebben wil en houdt totaal geen rekening met de anderen rondom hem. Je vindt hem een afschuwelijke narcistische man en toch blijf je verder lezen hoe Joke van Leeuwen ontrafelt op welke manier hij de schuld telkens op anderen probeert af te schuiven en zijn geliefde tracht te manipuleren dat zij het is waardoor hij zo afziet. Zodoende gaat Zigi aan zichzelf twijfelen, dit is wat men nu in de psychologie ‘gaslighting’ noemt. Af en toe neemt hij je mee naar zijn jeugd waardoor je een blik kan werpen op het gezin waar hij zelf in opgegroeid is, in hetwelk hij even hard leerde schreeuwen als zijn ouders en van zijn vader al geen goed voorbeeld kreeg.

Vele scènes zijn veelzeggend voor de lezers om het karakter van de man te kunnen doorgronden, hoewel hij zelf niet inziet dat hij het probleem is en het net daarom is dat zijn eerste vrouw er samen met zijn dochter Lotta vandoor is gegaan naar Oostenrijk. De belangrijkste verhaallijn in deze korte roman is dat hij Lotta tracht terug te vinden. Hoe het komt dat Zigi wél zo lang bij hem blijft, begin je je ook af te vragen naarmate je die man minder en minder kan verdragen. Zo stevent de roman in een snelle vaart af naar een onontkoombaar maar nogal verwacht einde. Joke van Leeuwen overtuigt met haar beklemmende toon en het consequent aanhouden van het perspectief van de dader in het verhaal. Daardoor blijft wat je leest veel langer plakken dan je van dit dunne maar oh zo veelzeggende boek in eerste instantie zou verwachten.

Titel: Ik dacht dat jij
Auteur: Joke van Leeuwen
Uitgever: Querido
Jaar: 2023

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

De gebeurtenis - Peter Terrin

Een heuse verhalenconstellatie die veel concentratie vergt

De boeken van de Belgische auteur Peter Terrin staan tot hier toe vooral bekend om hun unheimische, beklemmende aard en strak gecomponeerde stijl. Is dat met zijn nieuwste roman De gebeurtenis ook zo? Om eens met een conclusie in huis te vallen: je slaat het boek niet direct met een voldaan gevoel toe aan het einde, wel mijmerend. Maar opnieuw had het mij ‘te pakken’. 

Het boek is een mozaïekvertelling, over veel verschillende personages die allemaal op een of andere manier met elkaar verbonden zijn. Een raamvertelling met allemaal verschillende scènes waarvan je mee getuige mag zijn, en waarin personages ronddwalen die langzaamaan in hun doen en laten worden geschetst, vooral ook al hun eigen gedachten en motieven. 

De personages die voornamelijk de lijm zijn in het boek en het frame verzorgen, zijn Juliette en Willem. Juliette is een typiste die verliefd werd op de oudere auteur Willem die net gestorven is. Juliette heeft alle gedicteerde aantekeningen over zijn romans, en een memory stick volgens zijn testament overgeërfd, ofschoon Femke, zijn jonge weduwe en voormalige maîtresse dit echter aanvecht. Op basis daarvan én op een vroegtijdig afgebroken experiment met een ‘iHead’ waarin men probeerde Willem verder te laten leven, probeert ze zijn laatst gedicteerde ideeën in een laatste roman onder zijn naam af te werken. Die uitdaging nam ze aan om zo lang mogelijk zo dicht mogelijk bij hem te blijven. 

Die ‘roman in de roman’ gaat over de oudere kunstenaar Michel en zijn jonge liefde, Frouke, terwijl zijn vrouw Anna aan het bed gekluisterd is en in een toestand van afasie aan het afglijden is. Het is een verhaal dat vele gelijkenissen toont met het eigen verhaal van Willem, waarmee diens weduwe Femke zich dan ook niet kan verzoenen. Het verhaal van Frouke en Michel bevat een dramatisch keerpunt waardoor alles toch weer anders wordt. Toch verstrijkt zo ook de tijd voor hen, net als voor een heel aantal andere personages die allemaal aan bod komen in de tien hoofdstukken van het boek. 

Peter Terrin laat Willem refereren aan de Nobelprijswinnaar Olga Tocarczuk over de vorm van zijn roman en tegelijkertijd zijn eigen boek dat je in handen hebt: “Het is onmogelijk om een consistent, rechtlijnig verloop van oorzaak-gevolg in een verhaal op te bouwen. Op zijn best is dat een benadering van onze ervaring. In de plaats daarvan is het nodig om een geheel samen te stellen uit verschillende deeltjes, die allemaal wijzen op verbondenheid. Constellatie, niet opeenvolging, draagt de waarheid in zich.’ 

Daarnaast laat hij de lezer in een spiegel kijken, door het personage Kurt dat een boek aan het lezen is en hij het volgende laat zeggen: “Denkend aan de roman en aan het onwaarschijnlijke dat hem de voorbije dagen is overkomen, krijgt hij het gevoel zelf in een boek te leven.” Zo maakt Terrin het deze lezer natuurlijk weer een tikkeltje te benauwend. Bedankt hé! 
Er zijn nog meerdere andere cultuurreferenties te vinden in het boek voor de liefhebbers, en die zo nog laagjes toevoegen.

Terrin wisselt zijn constructie af met gezichtspunten, perspectieven, sprongen in de tijd, personages die in het ene stuk werkelijk lijken en in het andere hoofdstuk fictieve figuren. Een actieve rol is dan ook voor de lezer weggelegd die al deze puzzelstukjes allemaal in elkaar moet leggen. Maar zelfs als dit niet volledig lukt, is er aan het slot één ding duidelijk: dat alles over liefde gaat, ook in het leven van eenzame personen die ze trachten te vinden, net gevonden of net verloren hebben. De suggestieve stijl en de verschillende “tranches de vie” houden de complexe constellatie van dit boek weer moeiteloos overeind. 

Titel: De gebeurtenis
Auteur: Peter Terrin
Uitgever: De Bezige Bij
Jaar: 2022

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

De dood in Taormina - Arnon Grunberg

Te bizar verhaal om te kunnen meebeleven

Personages met een hoek af in een bizar verhaal, daar blijkt Arnon Grunberg gespecialiseerd in te zijn, en zouden je moeten doen grinniken tijdens het lezen. Deze roman van Grunberg is al van 2021.   

Zelda, een jonge vrouw van 26, is de hoofdfiguur van deze roman. In een kort eerste deel vertelt ze over haar afkomst en kindertijd. Nadat ze door haar moeder verlaten werd die naar Canada verhuisde voor een nieuw leven en een nieuwe levenspartner, bleef ze achter bij haar vader en sloot ze zich aan bij een jeugdbende waar ze diende als lokeend, ‘als drager van eigen en andermans geheimen’. Toen ze op haar zestiende haar vader beloofde ermee te stoppen en niet vroegtijdig te sterven, begon ze aan de rest van haar leven. 

Na heel wat vijvertjes doorzwommen te hebben, is ze op volwassen leeftijd werkzaam als assistente voor de oudere operaregisseur, Rasmus, die op jongere jongens valt. Hem moet ze helpen bij een opera die over Aleppo gaat en jonge Syrische vluchtelingen helpen casten voor een kinderkoor.
Daarnaast is er de oudere onder prijzen bedolven acteur en winnaar van twee Louis d’Or-awards, Jona, die ze vindt dankzij een verloren opschrijfboekje. Zij probeert hem van zijn demonen te genezen, zoals ze al eerder probeerde in het verleden, maar lukt daar uiteraard niet in.
Ten slotte is er nog de Zweedse jongen Per, die al enkele jaren aan een scenario werkt over een Zweedse cowboy zonder hoed die op iedereen wraak wil nemen die hem ooit iets heeft aangedaan, en in de gevangenis wil raken. Hij slaagt er echter niet in dit scenario de moeite waard te maken en af te krijgen. Hij kijkt op naar Zelda. Of ze beiden wel door haar gered gaan kunnen worden, is al van in het begin vrij duidelijk. 

Zelda loopt zelf beschadigd en verloren rond in haar leven. Op zoek naar een uitweg trekt ze met haar twee “jongens” naar de Siciliaanse zon om daar in Taormina onder de sinaasappelbomen in een open driehoeksrelatie samen te proberen hun versie van een paradijs te vinden. Daar vindt zoals de titel ook aangeeft, een volgend keerpunt in het verhaal plaats.

Wees gerust, er zijn mooie zinnen en “awkward” scènes voldoende te vinden in dit boek voor de liefhebbers. De personages en het plot die Grunberg creëerde, zijn echter wat te bizar en te sinister voor mij om door meegezogen te worden, ook wat te voorspellend misschien. De onechtheid door het voortdurend ‘acteren’ gaat tegensteken op de duur. Geloofwaardigheid is niet echt een argument voor mij, absurdisme kan altijd zolang ik maar overtuigd raak. Ik worstel echter ook te veel met de hoofdfiguren die erg vreemd met elkaar omgaan en het verhaal smaakt te wrang en te hard om dit boek met een voldaan gevoel dicht te slaan. Op die manier heeft het dan toch nog (een soort van) indruk gemaakt. 

Met dank en excuses aan boekensite.gent voor de vertraging bij deze bespreking! 

https://www.facebook.com/boekensite.gent

Titel: De dood in Taormina
Auteur: Arnon Grunberg
Uitgever: Nijgh & Van Ditmar
Jaar: 2021

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.

Gelezen in mei en juni 2023

Shy - Max Porter (Engels, novelle)

Hoewel dit een mooi geschreven novelle is en ik al zijn eerder verschenen boeken las, deed ik wat te lang over deze nieuwe Max Porter, deels door concentratieproblemen, deels door de taal waar je bij deze schrijver altijd even moet 'in komen'. Shy is een getroebleerde tiener die ongezien een paar vreemde uren buiten zijn tehuis voor uit huis geplaatste jongeren beleeft samen met de stemmen in zijn hoofd. De harde taal die gebruikt wordt, verbloemt zijn zware gedachten niet over alles wat hij al heeft uitgehaald bij zijn ouders, zijn schoolmaten, zijn leerkrachten, mensen die hem na staan en toch proberen te helpen. Hij voelt schuld, woede, het donker en dit alles gekruid met een flinke dosis verbeelding in zich stromen. Porter slaagt er weer in om alles zo juist weer te geven - nu het leven van een tiener met een zware jeugd - op zo'n manier dat er zovele emoties door zijn verhaal naar boven komen. Aanrader, ook om deze novelle nog eens te herlezen in één flow in plaats van in de loop van enkele weken. Lees dit toch maar in de originele taal!

Houtekiet - Gerard Walschap (roman, klassieker): mijn bespreking

Dit was het laatste boek van het schooljaar met mijn lokale leesclub. Een uitdaging en weer een heel goede lees- en gesprekservaring. 

Das Mag-reeks:

Januari - Alfred Birney

Een eerste kennismaking met deze auteur van Nederlands-Indische afkomst. Hier vertelt hij over een langs de straten zwervende thuisloze hippie gitarist die van hot naar her verhuist en de eindjes aan elkaar probeert te knopen. Zeker de moeite, ook al is het vlot te lezen verhaal wat te kort en te oppervlakkig. Zijn Libris-winnende magnum opus De tolk van Java lijkt zeker een roman die de moeite waard is. 

Februari - Rob van Essen

Met Rob van Essen altijd al geluk gehad, nu ook weer. Als je meer van zijn (vroegere) werk gelezen hebt, zou je bepaalde personages moeten herkennen naar het schijnt. Maar na 2 romans en een kortverhalenbundel blijft hij me nog steeds verrassen. Ook al is het wel duidelijk voor velen wie de L is in het verhaal voor wie hij een kalender aan het maken is, en voor elke maand al een tekening heeft, behalve februari, laat hij de lezer in dit deel van de Das Mag-maandenreeks kennis maken met een collega-schrijver die een idee wilt pitchen bij Stephen King in een klein Amerikaans stadje, een straf verhaal vertelt over zijn bootreis ernaartoe en ... ontnuchterd met het vliegtuig terugreist. Maar wat is er nog waar van het verhaal in het verhaal in het verhaal (zo ongeveer)? Hoe zou hij de Schrikkelman kunnen tekenen en is februari wel een echte maand? Een ingenieus idee is door hem in ieder geval al tot de beste novelle in deze reeks gekneed. Maar nog vier maanden in te halen - dat ook wel. 

Poëzie:

Dat alles over liefde gaat - Bart Moeyaert, samengesteld door Ester Naomi Perquin: lees enkele gedichten hier 

Weer genoten van deze selectie uit het werk van poëtisch schrijver Bart Moeyaert.  Oók 5 nooit eerder verschenen gedichten! Van gedichten over verliefd zijn, de romantische liefde die gezocht en al dan niet gevonden wordt, de liefde voor de ouders en tussen het ouderkoppel, enz. Elk woord staat bij hem op de juiste plaats, geen enkel is er ook te veel bij hem. Zijn stijl straalt eenvoud uit, is helder en voor 200% toegankelijk, wat echter allesbehalve eenvoudig te bereiken is. En laat vooral zijn gedichten voor zich spreken!

Wie was ik - strafregels - Alfred Schaffer

Alfred Schaffer is een Caraïbische Nederlander. In deze gedichtenbundel, uit de bibliotheek meegebracht, lezen we het verhaal van zijn persoonlijke afkomst en het eiland waar zijn moeder vandaan kwam. Een lang gedicht in hoofdstukken verspreid over de hele bundel, afgewisseld met andere gedichten, verteld door de ogen van een jonge vrouw, is haar verhaal over hoe het was om haar ouders en haar eiland te verlaten en als verpleegster in Nederland te gaan werken. Dit lange gedicht en een aantal andere zijn rakend, sommige andere blijven meer op afstand. Een uitdagende bundel waarvoor je moet werken, maar die dan wel een redelijke voldoening geeft. 

Kus of ik zoen - Rainbow poëzie, samengesteld door Elizabeth Nijs: lees enkele gedichten hier

Dit is een heerlijke Rainbow pöeziebundel uit 2020 met gedichten van o.a. Bernard Dewulf, Judith Herzberg, Bart Moeyaert, Herman de Coninck, Rutger Kopland, Toon Tellegen en Babs Gons. Om van te genieten!

--- Je reactie wordt pas zichtbaar nadat ik ze heb goedgekeurd. Your reaction will become visible after I will have approved it. Votre réaction devient visible après que je l'aurai approuvée.